ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Κείμενο
Το γεφύρι της Μαυροζούμενας στο Νεοχώρι του Μελιγαλά, δίπλα στην αρχαία Μεσσήνη, με τα εννέα τόξα του αποτελεί μοναδικό παράδειγμα τριπλής γέφυρας με μακραίωνη ιστορία. […] Νίκησε τον χρόνο, έφτασε ως τις μέρες μας, κουβαλώντας πάνω του όλα τα πάθη του λαού μας, αντάμα με τις κακοποιήσεις και τις προσβολές από τα τσιμέντα, τα παλιοσίδερα, τις σκουριασμένες σιδεριές, την άσφαλτο, τα μπάζα και τα απορρίμματα. […] Αυτό που δεν αντέχεται είναι κυρίως το βάρος της αδιαφορίας, της άγνοιας, της αναλγησίας των συνανθρώπων μας που το έχουν εγκαταλείψει, χωρίς να το αναδείξουν ως μοναδικό μνημείο με τα σημαντικά ιστορικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία που ενσωματώνει.
Πέτρος Θέμελης, εφημερίδα «Τα Νέα», 10.09.2022.
Θέμα
Ποια συναισθήματα διεγείρει στον αναγνώστη, με ποια εκφραστικά μέσα-γλωσσικές επιλογές και για ποιο σκοπό ο συγγραφέας στο παραπάνω κείμενο;
Μονάδες 15
Απάντηση
Ο συγγραφέας διεγείρει στον αναγνώστη ανάμικτα συναισθήματα. Από τη μια ο αναγνώστης νιώθει νοσταλγία, θαυμασμό και περηφάνια για το γεφύρι της Μαυροζούμενας και από την άλλη, λύπη, θλίψη, πικρία, απογοήτευση, ίσως και αγανάκτηση, για την αδιαφορία και την εγκατάλειψη ενός μνημείου, στο οποίο αποτυπώνεται η ιστορία του τόπου – και όχι μόνο – όπου βρίσκεται. Τα μέσα, με τα οποία προκαλεί και υποβάλλει ο συγγραφέας τα συναισθήματα αυτά στον αναγνώστη, είναι οι εικόνες (εικονοπλαστικός λόγος), με τις οποίες εικονίζονται η αρχιτεκτονική και η ομορφιά του γεφυριού «με τα εννέα τόξα του», και, σε αντίθεση, η εικόνα εγκατάλειψης, αδιαφορίας και ασχήμιας που προσβάλλει το μνημείο και την ιστορία «αντάμα με τις κακοποιήσεις … και τα απορρίμματα». Η εικόνα, μάλιστα, αυτή παρουσιάζεται με ασύνδετο σχήμα, το οποίο επιτείνει τη συναισθηματική ένταση τους αναγνώστη. Χρησιμοποιεί, επίσης, τη μεταφορική/συγκινησιακή λειτουργία της γλώσσας «κουβαλώντας πάνω του όλα τα πάθη του λαού μας…», «βάρος της αδιαφορίας», «αναλγησία των ανθρώπων». Με τα μέσα ο συγγραφέας αναδεικνύει εμφατικά από τη μια τη σχέση του γεφυριού με τον λαό και την ιστορία μας και από την άλλη την κακοποίησή του και την αβάσταχτη αδιαφορία γι’ αυτό. Σκοπός του συγγραφέα είναι να προβληματίσει, να πείσει και να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη για την ανάγκη προστασίας και φροντίδας του συγκεκριμένου και, κατ’ επέκταση, όλων των μνημείων ως στοιχείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Κείμενο
Τι όμορφο που ήτανε
το παραμύθι της άνοιξης
τα κυριακάτικα πρωινά
με τις καμπάνες του Άη-Σπυρίδωνα
σε μιαν εξαίσια μουσική συναυλία –
όταν ανεβαίναμε
τα μαρμάρινα σκαλοπάτια
όταν κατεβαίναμε τους κήπους με τις τριανταφυλλιές
όταν δεν υπήρχε χτες
ούτε σήμερα
ούτε αύριο [...]
Ηλίας Σιμόπουλος, «Εφηβεία»
Θέμα
Ο λόγος του ποιητή στο παραπάνω ποίημα είναι εικονοποιητικός. Να εντοπίσετε στο απόσπασμα τις εικόνες και να εξηγήσετε πώς συμβάλλουν στο νόημα και στο ύφος του ποιήματος.
Απάντηση
Η πρώτη εικόνα είναι: «τα κυριακάτικα πρωινά / με τις καμπάνες του Άη-Σπυρίδωνα / σε μιαν εξαίσια μουσική συναυλία». Η δεύτερη: «όταν ανεβαίναμε / τα μαρμάρινα σκαλοπάτια». Η τρίτη: «όταν κατεβαίναμε τους κήπους με τις τριανταφυλλιές». Οι εικόνες εικονίζουν πολλά πρόσωπα, προφανώς εφήβους, με κυριακάτικη εορταστική διάθεση και εμφάνιση να ανεβαίνουν «τα μαρμάρινα σκαλοπάτια» της εκκλησίας για τον κυριακάτικο εκκλησιασμό και να κατεβαίνουν στους κήπους με τις τριανταφυλλιές υπό τον ήχο των καμπανών «σε μιαν εξαίσια μουσική συναυλία». Οι εικόνες είναι πολύ ζωντανές, καθώς είναι πολυπρόσωπες, έχουν κίνηση, είναι οπτικοακουστικές και η τρίτη, μάλιστα, είναι και οσφρητική («τριανταφυλλιές»). Οι εικόνες αυτές δημιουργούν ένα ευχάριστο, ανοιξιάτικο και εορταστικό κλίμα και αποδίδουν με επιτυχία την ψυχολογική κατάσταση των εφήβων που βιώνουν την ηλικία τους ως τη χαρά της ζωής. Οι εικόνες αποπνέουν τα βασικά χαρακτηριστικά των εφήβων, όπως είναι η δύναμη, η υγεία, η ομορφιά, η αισιοδοξία, η χαρά, και ο λόγος αποκτά παραστατικότητα και ζωντάνια, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να αντιλαμβάνεται με επιτυχία τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας όπως την έζησε το ποιητικό υποκείμενο.
Το κείμενο, το θέμα και η απάντηση περιέχονται στο βιβλίο των Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και Υπαπαντής Η. Ζουρούδη «Γράψ’ το έτσι!», εκδ. «Σαββάλας», 2022.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου