Πρόθεση του συγγραφέα και τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου

 Με τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσει μια παράγραφο ο συγγραφέας της ποια πρόθεσή του εξυπηρετεί:

‒ Με τα παραδείγματα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας εξυπηρετείται η πρόθεσή του να επεξηγήσει την άποψη που διατυπώνει. Μερικά, μάλιστα, παραδείγματα δίνουν παραστατικότητα στον λόγο, καθώς φέρνουν στη φαντασία του αναγνώστη εικόνες από την πραγματική ζωή και τις εμπειρίες του.Έτσι, επικοινωνεί καλύτερα με τον αναγνώστη. Επίσης, χρησιμοποιεί τα παραδείγματα για να τεκμηριώσει την άποψή του, αφού τα παραδείγματα ως μέσα πειθούς είναι τεκμήρια.

‒ Με τη σύγκριση και αντίθεση εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να φωτίσει καλύτερα τα μέλη που συγκρίνονται αντιθετικά. Επίσης, η σύγκριση και αντίθεση, όταν από αυτήν ο συγγραφέας συνάγει κάποιο συμπέρασμα, λειτουργεί στον λόγο ως συλλογισμός/επιχείρημα και άρα εξυπηρετεί την πρόθεσή του να τεκμηριώσει την άποψή του. Στην περίπτωση αυτή, συνήθως, συγκρίνονται αντιθετικά δύο έννοιες και προβάλλονται τα πλεονεκτήματα της μιας σε σύγκριση με την άλλη.

‒   Με τον ορισμό εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να γίνει σαφής η έννοια που ορίζεται και να αποφευχθούν παρερμηνείες, ασάφεια και σύγχυση. Μερικές φορές ο ορισμός, ως αποφαντική κρίση, αποτελεί μέρος (προκείμενη) συλλογισμού/επιχειρήματος. (Παράδειγμα:     

     Α΄ προκείμενη/ορισμός: Ανθρωπισμός είναι το ιδεώδες σύμφωνα με το οποίο ο    άνθρωπος είναι υπέρτατη αξία στον κόσμο.

       Β΄ προκείμενη: Σήμερα ο άνθρωπος έπαψε να είναι υπέρτατη αξία. 

    Συμπέρασμα: Άρα, σήμερα δεν υπάρχει ανθρωπισμός.)

                           ‒ Με τη διαίρεση εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να κάνει τον λόγο του 

                              πιο αναλυτικό και γι’ αυτό πιο συγκεκριμένο και σαφή. Επίσης, η πρωτοβάθμια 

                              διαίρεση μιας έννοιας λειτουργεί και ως τρόπος δημιουργικής σκέψης για την 

                              ανάπτυξη των μελών της ή την αξιοποίηση των μελών της για την ανάπτυξη ενός

                              θέματος.

‒ Με την ανάπτυξη μιας παραγράφου με αιτιολόγηση ή με αίτιο-αποτέλεσμα ο συγγραφέας εξυπηρετείτην πρόθεσή του να πείσει για την άποψή του, αφού η αιτιολόγηση και το αίτιο-αποτέλεσμα ισοδυναμούν με επιχείρημα.

‒ Με την αναλογία ο συγγραφέας παρομοιάζει κάτι άγνωστο και δυσνόητο με κάτι που γνωρίζει ο αναγνώστης από την εμπειρία του. Ο λόγος αποκτά παραστατικότητα, γίνεται πιο άμεσος και κατανοητός. Έτσι, εξυπηρετείται η πρόθεσή του να διευκολύνει τον αναγνώστη να κατανοήσει τις σκέψεις και τις απόψεις που διατυπώνει. Επίσης, με την αναλογία ο λόγος αποκτά πολυσημία και ποιητικότητα (συγκινησιακή/ποιητική χρήση της γλώσσας), καθώς η σκέψη και η φαντασία κινητοποιούνται, για να βρεθούν οι συνειρμικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε αυτά που παρομοιάζονται. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξυπηρετείται η πρόθεσή του να συγκινήσει τον αναγνώστη. Τέλος, με την κυριολεκτική ‒όχι μεταφορική‒ αναλογία που χρησιμοποιεί, εξυπηρετείται η πρόθεσήτου να πείσει τον αναγνώστη, επειδή η κυριολεκτική αναλογία έχει ως αναλογικός συλλογισμός αποδεικτική αξία και ισχύ.

‒ Με τον συνδυασμό μεθόδων εξυπηρετείται η πρόθεση του συγγραφέα να ορίσει, να επεξηγήσει, να πείσει κ.λπ., ανάλογα με τους τρόπους ανάπτυξης που συνδυάζονται στην ανάπτυξη μιας παραγράφου. Επίσης, με τον συνδυασμό μεθόδων προσδίδει στον λόγο του εκφραστική ποικιλία. Ο λόγος του γίνεται σαφέστερος, πληρέστερος, ζωηρός και καλύτερα τεκμηριωμένος.

Αναλυτικά, βλ. Σπυρίδων Κούτρας ‒ Υπαπαντή Ζουρούδη, Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου, Η ύλη τωνΠανελλαδικών Εξετάσεων, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2019, σελ. 30-34.