ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΟΥ/ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Κείμενο 1
Κοινωνικός δεν είναι ο κοσμικός. Κοινωνικός είναι ο άνθρωπος που μπορεί να συμπαθήσει τον άλλο. Να τον ακούσει με βαθιά προσοχή, να του ανοίξει την καρδιά του. Την κοινωνικότητα την ορίζει η ικανότητα της συμπάθειας και της αλληλοκατανόησης, ενώ την κοσμικότητα η σωματική συνύπαρξη για κάποιου είδους υλική συνεργασία: για να φωτογραφηθούμε, για παράδειγμα, σε κάποιο κοσμικό περιοδικό ή για να ανταλλάσσουμε επισκέψεις με σκοπό να παραμείνουμε σε ένα επίπεδο μελών καλής οικονομικής τάξεως κ.λπ.
Μάρω Βαμβουνάκη «Ο παλιάτσος και η Άνιμα», Εκδόσεις Ψυχοχιός, Αθήνα, 2006.
Θέμα
Στο παραπάνω κείμενο να εντοπίσετε τρεις τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος. (μονάδες 6) Να δικαιολογήσετε καθεμιά από τις επιλογές της συγγραφέα με βάση την πρόθεσή της. (μονάδες 9)
Μονάδες 15
Απάντηση
Τρεις τρόποι με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος στην παράγραφο αυτή είναι: α. Η σύγκριση και αντίθεση. β. Τα παραδείγματα. γ. Ο ορισμός. Πρόθεση της συγγραφέα είναι να αποσαφηνίσει και να κάνει κατανοητές στον αναγνώστη τις έννοιες του κοινωνικού και του κοσμικού ανθρώπου, της κοινωνικότητας και της κοσμικότητας. Όλοι οι τρόποι ανάπτυξης της παραγράφου εξυπηρετούν την πρόθεσή της. Με τη σύγκριση και αντίθεση «Την κοινωνικότητα … ενώ την κοσμικότητα», αντιδιαστέλλοντας την κοινωνικότητα προς την κοσμικότητα, τονίζει και κάνει σαφείς τις διαφορές μεταξύ τους και βοηθάει τον αναγνώστη να κατανοήσει τις έννοιες. Με τα παραδείγματα «για παράδειγμα, σε κάποιο κοσμικό περιοδικό … καλής οικονομικής τάξεως κ.λπ.» επεξηγεί, διευκρινίζει και αποσαφηνίζει την έννοια της κοσμικότητας και τις σκοπιμότητες που επιδιώκονται με αυτή. Την ίδια λειτουργία έχει και ο ορισμός. Με τον ορισμό της έννοιας του κοινωνικού ανθρώπου «Κοινωνικός είναι …» και των εννοιών της κοινωνικότητας και της κοσμικότητας «Την κοινωνικότητα την ορίζει … την κοσμικότητα…»περιγράφονται και παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά τους, γίνονται συγκεκριμένες και σαφείς και αποφεύγεται η παρανόηση και η σύγχυσή τους.
Κείμενο 2
Αλλά και η ίδια η παραδοσιακή οικογένεια εμφανίζει στοιχεία διατήρησης και μεταβολής. Μπορούμε σ’ αυτή να διακρίνουμε τρεις τύπους: την οικογένεια με την κλασική παραδοσιακή κατανομή των ρόλων μεταξύ των συζύγων (ο άντρας κυριαρχεί στο δημόσιο χώρο και η γυναίκα στον ιδιωτικό-οικιακό)· την οικογένεια με την ημιπαραδοσιακή κατανομή της εργασίας (ο άντρας κυριαρχεί πάντοτε στο δημόσιο χώρο και η γυναίκα του εργάζεται τόσο στο δημόσιο χώρο όσο και στον οικιακό, καθώς επωμίζεται τον τριπλό ρόλο – πέρα από αυτόν της συζύγου – της εξωοικιακά εργαζόμενης, της μητέρας και της νοικοκυράς). Τέλος, πάντοτε στο πλαίσιο της παραδοσιακής οικογένειας-πυρήνα (γονείς με τα παιδιά τους), έχει κάνει την εμφάνισή του, την τελευταία ιδίως 25ετία, στη Δύση, μεταξύ των νεότερων και πιο μορφωμένων συζύγων, ο τύπος της οικογένειας «διπλής σταδιοδρομίας» (double career family) με νεωτεριστικό (ίσως ακριβέστερα μετανεωτεριστικό) χαρακτήρα: και οι δύο εργάζονται και μοιράζονται από κοινού τις υποχρεώσεις της ανατροφής των παιδιών και τα «βάρη» του νοικοκυριού. Ο ρόλος του άντρα είναι τώρα και αυτός – πέρα από το ρόλο του συζύγου – τριπλός (εργαζόμενος, πατέρας και ασχολούμενος με το νοικοκυριό). Στην πράξη η αποδιαφοροποίηση (στοιχείο του μεταμοντέρνου πολιτισμού) των ρόλων άντρα-γυναίκας μέσα στα πλαίσια της παραδοσιακής οικογένειας-πυρήνα δεν φτάνει στην πλήρη εξίσωση. Η κατεύθυνση όμως, ιδίως μεταξύ των νεότερων και περισσότερο καλλιεργημένων ζευγαριών, είναι προς αυτό το αποδιαφοροποιημένο, κατά το φύλο, πλέγμα ρόλων μέσα στην οικογένεια.
Λάουρα Μαράτου-Αλιμπράντη, Η οικογένεια στην Αθήνα: Οικογενειακά πρότυπα και συζυγικές πρακτικές, β ́ έκδ., Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Αθήνα 1999
Θέμα
Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση της συγγραφέα στην παραπάνω παράγραφο; (μονάδες 4) Πώς οι τρόποι με τους οποίους επέλεξε να την αναπτύξει υπηρετούν την πρόθεση αυτή; (μονάδες 6)
Μονάδες 10
Απάντηση
Πρόθεση της συγγραφέα στην παράγραφο αυτή είναι να δείξει, να εξηγήσει πώς η παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια διατηρείται στη βασική της σύσταση και παράλληλα εξελίσσεται και αλλάζει: «η ίδια η παραδοσιακή οικογένεια εμφανίζει στοιχεία διατήρησης και μεταβολής». Η παράγραφος αναπτύσσεται με διαίρεση και με ορισμό. Με διαιρετική βάση την κατανομή των ρόλων μεταξύ των συζύγων, διαιρείται η παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια, και τα μέλη που προκύπτουν από τη διαίρεση αυτή είναι οι τρεις τύποι: της κλασικής παραδοσιακής κατανομής της εργασίας, της ημιπαραδοσιακής κατανομής και της «διπλής σταδιοδρομίας». Ταυτόχρονα, ορίζονται με περιγραφή των χαρακτηριστικών τους αυτοί οι τρεις τύποι της παραδοσιακής οικογένειας. Οι τρόποι ανάπτυξης της παραγράφου υπηρετούν την πρόθεση της συγγραφέα, καθώς με τη διαίρεση και με τον ορισμό των μελών της φαίνεται με σαφήνεια και καθαρά η διατήρηση της παραδοσιακής πυρηνικής οικογένειας και παράλληλα η μεταβολή της από τον τύπο της παραδοσιακής κατανομής των ρόλων σε αυτόν της ημιπαραδοσιακής κατανομής και τέλος στον τύπο της οικογένειας «διπλής σταδιοδρομίας».
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Κείμενο
ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ
Από δω θα περνούσε το περιστέρι
είχαν ανάψει δαδιά γύρω στους δρόμους
άλλοι άνθρωποι φυλάγαν στις δενδροστοιχίες
παιδιά κρατούσαν στα χέρια σημαιούλες
περνούσαν οι ώρες κι άρχισε να βρέχει
έπειτα σκοτείνιασε όλος ο ουρανός
μια αστραπή ψιθύρισε κάτι φοβισμένα
και άνοιξε η κραυγή στο στόμα του ανθρώπου
τότε το άσπρο περιστέρι μ’ άγρια δόντια
σα σκύλος ούρλιαξε μέσα στη νύχτα.
Μίλτος Σαχτούρης, «Όταν σας μιλώ» (1956), «Τα ποιήματα» (1945-1971), όγδοη έκδοση, Κέδρος, Αθήνα: 1988.
Θέμα
Τι συμβολίζει κατά τη γνώμη σας το περιστέρι στο παραπάνω ποίημα; Να στηρίξετε την απάντησή σας σε τρεις (3) κειμενικούς δείκτες. Ποια συναισθήματα σας προκάλεσε η ανάγνωση του ποιήματος; Να αναπτύξεις την ερμηνεία σας σε 150-200 λέξεις.
Μονάδες 15
Απάντηση
Το περιστέρι και σε αυτό το ποίημα συμβολίζει την ειρήνη. Με λόγο έντονα εικονοποιητικό που προσδίδει παραστατικότητα, το ποίημα δομείται αντιθετικά. Η αντίθεση εντοπίζεται ανάμεσα στους στίχους 1-4, όπου περιγράφεται μια εικόνα πανηγυρικής επίσημης υποδοχής στο αναμενόμενο περιστέρι και στους στίχους 5-10, όπου με εικόνες οπτικές «έπειτα σκοτείνιασε όλος ο ουρανός» «Το άσπρο περιστέρι μ’ άγρια δόντια» και οπτικοακουστικές «μια αστραπή ψιθύρισε κάτι φοβισμένα», «σα σκύλος ούρλιαξε μέσα στη νύχτα» περιγράφεται να φτάνει ένα παραμορφωμένο περιστέρι-τέρας που, αντί για ειρήνη, ομόνοια και συμφιλίωση, σκορπά τρόμο και φρίκη. Η αντίθεση προβάλλει με δραματική ένταση την ανατροπή ανάμεσα στην προσδοκία για ειρήνη τη ματαίωσή της και υπογραμμίζει τη ματαίωση που διαχρονικά βιώνουν οι άνθρωποι, όταν, συχνά, διαψεύδονται οι ελπίδες για ειρήνη.
Όλες οι εικόνες αποτελούν επιμέρους σύμβολα που πυκνώνουν τον λόγο διευρύνουν τα νοήματα και προσδίδουν διαχρονικό και πανανθρώπινο χαρακτήρα στην ποιητική αφήγηση. Η εικόνα της υποδοχής συμβολίζει τις προσδοκίες και την ευφρόσυνη διάθεση που δημιουργεί στους ανθρώπους η αναμονή της ειρήνης, «είχαν ανάψει δαδιά γύρω στους δρόμους», «παιδιά κρατούσαν στα χέρια σημαιούλες». Η παρομοίωση «Το άσπρο περιστέρι μ’ άγρια δόντια / σα σκύλος ούρλιαξε μέσα στη νύχτα» δημιουργεί εφιαλτικό όραμα φρίκης που αισθητοποιεί τη στάση του ανθρώπου απέναντι στον πόλεμο. Η απουσία στίξης δίνει γρήγορο ρυθμό και καταγράφει τη συναισθηματική ένταση τόσο στην προσδοκία της ειρήνης όσο και στη διάψευσή της.
Η ανάγνωση του ποιήματος μου δημιούργησε τρόμο και φρίκη και ένιωσα ανίσχυρος/-η στην απειλή και την βιαιότητα του πολέμου. Το περιστέρι-τέρας ενίσχυσε την απέχθειά μου για τον πόλεμο και ενίσχυσε τα φιλειρηνικά και φιλάνθρωπα συναισθήματά μου.
Τα κείμενα, τα θέματα και οι απαντήσεις τους περιέχονται στα υπό έκδοση βιβλία των Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και Υπαπαντής Η. Ζουρούδη.
Καλή Ανάσταση!
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου