Κριτήριο αξιολόγησης: Τεχνολογία και εργασία

 

Κείμενο 1

 

Τεχνολογία και εργασία

 

      Πώς θα είναι η εργασία σε μια εποχή όπου οι μηχανές θα είναι σε θέση να ξεπεράσουν τους ανθρώπους σχεδόν σε οποιαδήποτε δουλειά; Πώς θα είναι η εργασία στη νέα εποχή του αυτοματισμού, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της επέκτασης της χρήσης των ρομπότ στην εργασία, αλλά και στην καθημερινή ζωή; Ποια θα είναι η θέση των εργαζομένων; Θα βελτιωθεί ή πολλοί από αυτούς θα χάσουν τη δουλειά που έχουν;

      Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι αντικρουόμενες, καθώς οι απόψεις για το μέλλον της εργασίας και των εργαζομένων διίστανται. Όσοι βλέπουν με σκεπτικισμό, με δυσπιστία και καχυποψία την εισβολή της υψηλής τεχνολογίας στην εργασία υποστηρίζουν ότι οι προοπτικές είναι δυσοίωνες. Υποστηρίζουν ότι πολλοί εργαζόμενοι θα είναι θύματα της «τεχνολογικής ανεργίας», του αποτελέσματος δηλαδή της τεχνολογικής εξέλιξης, που οδηγεί στην εξαφάνιση θέσεων εργασίας ή και συγκεκριμένων επαγγελμάτων. Εδράζουν τον ισχυρισμό τους αυτό σε πορίσματα ερευνών. Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, υπολογίζεται ότι μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες το 1/3 έως και το 50% των εργασιών θα αυτοματοποιηθούν πλήρως και οι άνθρωποι θα αντικατασταθούν από τα «έξυπνα εργαζόμενα ρομπότ». Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, υπάρχει κίνδυνος η ανεργία να ξεπεράσει ακόμα και το 50% έως το 2045 εξαιτίας των ρομπότ και των άλλων «έξυπνων μηχανών» που θα μπορούν να κάνουν σχεδόν κάθε ανθρώπινη εργασία. Ελάχιστα επαγγέλματα θα μείνουν αλώβητα από την «επέλαση» της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ το πρόβλημα αφορά εξίσου άνδρες και γυναίκες. Ο καθηγητής, μάλιστα, Moshe Vardi, διευθυντής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Rice τονίζει: «Η εργασία είναι ουσιώδης για την ανθρώπινη ευτυχία. Σε αυτή την περίπτωση, η ανθρωπότητα θα έλθει αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη απ’ όλες τις προκλήσεις της, την υπαρξιακή: να βρει νόημα σε μια ζωή χωρίς δουλειά».

      Παραγωγοί, επιχειρήσεις και εταιρείες εισάγουν, όλο και σε πιο μεγάλη κλίμακα, όλο και πιο εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα στις οικονομικές δραστηριότητές τους. Η τεχνολογία βρίσκεται ήδη παντού: ψηφιοποίηση, ρομποτική, εικονική πραγματικότητα και τρισδιάστατη εκτύπωση βρίσκουν ολοένα και περισσότερες εφαρμογές στη βιομηχανία και αλλού. Με τη χρήση της νέας τεχνολογίας οι επιχειρήσεις μειώνουν το κόστος λειτουργίας, αυξάνουν την παραγωγικότητα και ολοκληρώνουν πιο γρήγορα την παραγωγή τους, καινοτομούν, εντατικοποιούν την εργασία, γίνονται πιο ανταγωνιστικές, διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς και μεγιστοποιούν τα κέρδη τους. Γι’ αυτό και προτιμούν τις μηχανές από την ανθρώπινη εργασία. Στο γεγονός αυτό οφείλεται και η αύξηση της «τεχνολογικής ανεργίας».

Απεναντίας, οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι μπορεί η τεχνολογία να καταργήσει στο μέλλον θέσεις εργασίας και ειδικότητες, να αλλάξει εργασιακές συνθήκες και να μεταμορφώσει επαγγέλματα, ταυτόχρονα, όμως, θα δημιουργηθούν και νέες ανάγκες στην αγορά εργασίας. Κάποιες ειδικότητες θα πληγούν, κάποιες άλλες θα γίνουν περιζήτητες. Οι εργαζόμενοι δεν θα πρέπει να τρομάζουν απέναντι στην τεχνολογία. Αντίθετα, θα πρέπει να προσαρμοστούν αξιοποιώντας την προς όφελός τους. Οι άνθρωποι δεν θα πάψουν να είναι απαραίτητοι. Η τεχνολογία, ενώ μπορεί να προκαλεί προσωρινά λίγη ανεργία, σε βάθος χρόνου μετασχηματίζει τις δουλειές από μια μορφή σε άλλη και μάλιστα δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και πλούτο βελτιώνοντας το γενικό επίπεδο ζωής. (Πηγή: adecco.gr)

       Υποστηρίζουν, επίσης, ότι με τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα ο ρόλος των εργαζομένων θα γίνει πιο δημιουργικός, πιο αποδοτικός, πιο παραγωγικός, πιο ακριβής, πιο αναλυτικός και, τελικά, πιο αποτελεσματικός. Το εργασιακό περιβάλλον θα είναι πιο ελεγχόμενο, εντούτοις οι συνθήκες εργασίας θα γίνουν καλύτερες, με ευέλικτα ωράρια, με μείωση του χρόνου εργασίας και, κατά συνέπεια, με εξασφάλιση περισσότερου ελεύθερου χρόνου. Η τεχνολογία προσφέρει αυτή τη δυνατότητα, αρκεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο βελτίωσης της σχέσης και της ισορροπίας που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στην επαγγελματική και στην προσωπική ζωή. Στις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία είναι και η τηλεργασία. Τηλεργασία ή εργασία από απόσταση είναι μια νέα μορφή εργασίας, κατά την οποία οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από οπουδήποτε και οποιαδήποτε μέρα και ώρα. Με άλλα λόγια, η καθημερινή μεταφορά τους σε έναν κεντρικό τόπο δουλειάς αντικαθίσταται από τη δυνατότητα εργασίας κάνοντας χρήση των σύγχρονων μορφών τηλεπικοινωνίας. Πολλοί, λόγου χάρη, εργάζονται από το σπίτι τους, ενώ άλλοι, περιστασιακά αναφερόμενοι και ως «νομάδες εργαζόμενοι» ή «επιβάτες του Διαδικτύου», χρησιμοποιούν την τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων για να εργαστούν σε καφέ ή από άλλα σημεία.

      Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν θα πρέπει να αναθεματίζεται, να δαιμονοποιείται και να αντιμετωπίζεται η τεχνολογία ως μελλοντική ανταγωνιστική απειλή. Η τεχνολογία δεν έχει βούληση ούτε παίρνει αυτή τις αποφάσεις. Αυτά είναι προνόμιο του ανθρώπου. Και ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστεί ο άνθρωπος την τεχνολογική εξέλιξη στον χώρο της εργασίας ‒και όχι μόνο‒ θα αποτελέσει σίγουρα βασικό διακύβευμα των επόμενων δεκαετιών.

      Σε ένα εργασιακό περιβάλλον που αλλάζει γρήγορα, η υποστήριξη του ήδη υπάρχοντος εργατικού δυναμικού, η διά βίου παιδεία, η ενημέρωση και εκπαίδευση των νέων, ώστε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, θα μπορούσαν να αποδειχθούν ζωτικής σημασίας. Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το μέλλον. Όμως, σε αυτή την ψηφιακή επανάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη, το πλεονέκτημα ανήκει σε αυτούς που έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν και να εξελίσσονται στο πλαίσιο της εργασίας τους, που ακολουθούν τις τάσεις, που έχουν διαρκώς διάθεση για καινοτομία και δεν φοβούνται να αγκαλιάζουν την αλλαγή. Και πρέπει, φυσικά, να τονίσουμε τον κομβικό ρόλο που παίζει η δράση της πολιτείας και των επιχειρήσεων στην επανεκπαίδευση όσων δεν διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες για το μέλλον, προκειμένου να αποφευχθούν κοινωνικές ανισότητες από το λεγόμενο «ψηφιακό χάσμα».

 

Σπυρίδων Κ. Κούτρας

 

 

Κείμενο 2

 

Ποιητική Τεχνολογία

 

Χαίρε, ω χαίρε

ποίημα

από τα σπλάχνα του υπολογιστή βγαλμένο

με δύο κλικ σε κατεδαφίζω

και σε τρεις μέρες σε χτίζω

σε κάνω κάθετο

σε οριζοντιώνω

σε επιλέγω

και σε ακυρώνω

σε ανατρέπω

σε μετατρέπω

Αν θέλω, το στυλ σού αλλάζω

τώρα τα γράμματά σου πλαγιάζω

τα μεγαλώνω, τα κάνω δεκάρια

Τα μικραίνω, τα κάνω εφτάρια.

 

Εκδικούμαι για τους ποιητές που ικετέψαν

κι ένα νεύμα σου μάταια γυρέψαν.

Λοιπόν, τα άειδε και τα έννεπε τέλος.

Θα σε σβήσω απ’ τη μνήμη αν δεν θέλω.

Έχω απάνω σου μια εξουσία·

όσο ανθίστασαι, θ’ αλλάζω στοιχεία.

Σωρό με πεσσούς θα σε κάνω

 

Να σωριάσω τα κομμάτια μου επάνω.

 

Τασούλα Καραγεωργίου, από την ποιητική συλλογή

Ποιητική Τεχνολογία, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1998

 

 

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 60-80 λέξεις, το περιεχόμενο των τριών πρώτων παραγράφων του Κειμένου 1 («Πώς θα είναι … της “τεχνολογικής ανεργίας”»).

 

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κείμενο 1, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

α.  Υπάρχει σύγκλιση απόψεων και εκτιμήσεων για το μέλλον της εργασίας.

β. Όλα τα επαγγέλματα θα πληγούν από την «επέλαση» της Τεχνητής Νοημοσύνης.

γ. Από τον μετασχηματισμό των εργασιών, λόγω εισόδου της τεχνολογί- ας σε αυτές, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.

δ. Η τεχνολογία θα συμβάλει σίγουρα στην εξασφάλιση περισσότερου ελεύθερου χρόνου για τους εργαζομένους.

ε. Οι τεχνολογικές εξελίξεις φέρνουν σε πλεονεκτική θέση όσους δεν τις φοβούνται και προσαρμόζονται σε αυτές.

Μονάδες 10

 

Β2. α. Στόχος του συγγραφέα του Κειμένου 1 είναι να παρουσιάσει αντικειμενικά, όσο γίνεται, τις συνέπειες που θα έχει η υψηλή τεχνολογία στην εργασία και στους εργαζομένους. Νομίζετε ότι πετυχαίνει τον στόχο του αυτόν; Ποιους εκφραστικούς τρόπους (οργάνωση κειμένου, τρόπους και μέσα πειθούς, είδος σύνταξης, εγκλίσεις, πρόσωπα) χρησιμοποιεί για να τον επιτύχει; (Μονάδες 10)

β. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτημάτων που διατυπώνει στην πρώτη παράγραφο του κειμένου του («Πώς θα είναι … που έχουν;»); (Μονάδες 5)

Μονάδες 15

 

 

Β3. Ανάμεσα στους εκφραστικούς τρόπους που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας του Κειμένου 1 είναι ο ορισμός και τα παραδείγματα. Να εντοπίσετε στο κείμενο και να γράψετε στο τετράδιό σας ένα παράδειγμα για καθέναν από αυτούς τους εκφραστικούς τρόπους. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση τους;

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Το βασικό ερώτημα που θέτει το ποίημα (Κείμενο 2) μπορεί να είναι το εξής: Μπορεί ο υπολογιστής και γενικά η τεχνολογία να υποκαταστήσει τον άνθρωπο στη διαδικασία της δημιουργίας τόσο στον τομέα της έμπνευσης ενός έργου όσο και στην εργασία που απαιτείται για την πραγματοποίησή του; Με στοιχεία του κειμένου να παρουσιάσετε τη γνώμη του ποιητικού υποκειμένου για το θέμα αυτό. Συμφωνείτε μαζί του; (150-200 λέξεις)

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Δ

Δ1. Είδος κειμένου: Άρθρο

Πομπός: Μαθητής/Μαθήτρια

Μέσο: Διαδικτυακό φόρουμ

Αποδέκτης: Ευρύ αναγνωστικό κοινό Όριο λέξεων: 400

Θέμα: Ποιοι λόγοι επιβάλλουν την όλο και πιο διευρυμένη χρήση της τεχνολογίας στην εργασία και στις καθημερινές δραστηριότητες του ανθρώπου; Πώς μπορεί να διευκολυνθεί η εξοικείωση του ανθρώπου με τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα και η προσαρμογή του στις νέες απαιτήσεις της ζωής;

 

Μονάδες 30