Πρόθεση του συγγραφέα και τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου

        «REALITY SHOWS»

 

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

 

Πρόλογος

 

Τα «reality shows» μονοπωλούν το ενδιαφέρον μιας μεγάλης μερίδας του κοινού, όντας εξαιρετικά δημοφιλή τηλεοπτικά προϊόντα.

 

Κύριο μέρος

 

Ανάλυση της έννοιας (ορισμός και παραδείγματα)

 

Η λέξη «ριάλιτι» στα ελληνικά σημαίνει πραγματικότητα. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει εκπομπές στις οποίες οι καθημερινές δραστηριότητες απλών και συνηθισμένων ανθρώπων καταγράφονται από μια κάμερα και τις παρακολουθεί ένα ευρύ κοινό.

Παρουσιάζονται ταλέντα στη μουσική, στο τραγούδι, στον χορό ή στη μόδα, παιχνίδια επιβίωσης και διαγωνισμοί μαγειρικής. Όλα συντίθενται από τα ίδια χαρακτηριστικά και προσελκύουν το κοινό για τους ίδιους λόγους. Ένας λαϊκός ήρωας, ένας κακός, ένας ωραίος, το καλό παιδί. Τσακωμοί και ρομάντζα. Σε κάθε «reality» στερεοτυπικοί ρόλοι ξετυλίγονται με μυθιστορηματική ροή αλληλεπιδρώντας έντονα μεταξύ τους. Άνθρωποι της «διπλανής πόρτας», που συναντάς στο σχολείο, στη δουλειά, στο πανεπιστήμιο, βιώνουν μια κοινή καθημερινότητα, καλούμενοι παράλληλα να αντεπεξέλθουν σε αντίξοες σχετικά δοκιμασίες που οξύνουν την συμπεριφορά τους. 

 

Αρνητικά φαινόμενα που παρατηρούνται στα «reality shows»

 

-      Είναι προγράμματα της μαζικής κουλτούρας, χαμηλής ποιότητας, που προσβάλλουν τη λογική και την αισθητική του κοινού.

-      Παραβιάζεται το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής, με τη συγκατάθεση μάλιστα των παικτών, και συχνά προσβάλλεται η προσωπικότητα και η αξιοπρέπειά τους.

-      Το κοινό εξοικειώνεται με την ιδέα της παρακολούθησης.

-      Προκαλούν και ερεθίζουν κατώτερα ένστικτα του κοινού, π.χ. ανταγωνιστικότητα, εκδικητικότητα.

-      Αναπαράγουν στερεότυπα για τις σχέσεις των φύλων, σεξιστική συμπεριφορά και διακρίσεις.

-      Καλλιεργείται σε πολλούς νέους η αυταπάτη ότι χωρίς συστηματική εκπαίδευση, προσπάθεια και κόπο μπορούν να διακριθούν και να επιτύχουν.

-      Είναι λαϊκίστικα θεάματα αντίθετα με το δημοκρατικό πνεύμα, επειδή δε συμβάλλουν στην πνευματική και ηθική εξύψωση του θεατή.

 

Γιατί τα «reality shows» έχουν απήχηση στο κοινό

 

-      Ο θεατής νιώθει ένα αίσθημα οικειότητας με τα πρόσωπα που συμμετέχουν και πρωταγωνιστούν στο παιχνίδι, καθώς αυτά είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι και όχι απρόσιτοι αστέρες. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται παρουσιάζονται με αληθοφάνεια.

-      Φαντασιώνεται ότι και ο ίδιος μπορεί να γίνει διάσημος με το να εμφανιστεί απλώς στην τηλεόραση.

-      Αντλεί ευχαρίστηση από τις συγκρούσεις, τις διαμάχες που διεξάγονται μεταξύ των παικτών και την εκδικητικότητα που εκδηλώνουν, υποστηρίζει ή και ταυτίζεται με κάποιους από αυτούς.

-      Προσφέρουν στον θεατή την ευκαιρία να συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους ανθρώπους που εμπλέκονται σε καταστάσεις στις οποίες μπορεί να επιθυμούσε να είναι ή είναι χαρούμενος που δεν είναι.

-      Δημιουργούν στον θεατή την αίσθηση της συμμετοχής και της παρέμβασης στα δρώμενα του παιχνιδιού μέσω της δυνατότητας ψήφου που του δίνεται.

-      Ικανοποιούν ηδονοβλεπτικές επιθυμίες του θεατή, να εισβάλει στη ζωή του άλλου και να τον δει στην πιο ιδιωτική στιγμή του.

-      Είναι προγράμματα εύπεπτα στα οποία ο θεατής αναζητά τη φυγή από τη δυσάρεστη πραγματικότητα.

-      Είναι εθιστικά τηλεοπτικά προγράμματα.

 

Επίλογος

 

Τα «reality shows» ικανοποιούν τη δίψα του κοινού για θέαμα. Η πραγματικότητα, όμως, δεν είναι έτσι όπως προβάλλεται σε αυτά, κυρίως γι’ αυτούς που συμμετέχουν. Η πρόσκαιρη δημοσιότητά τους καλλιεργεί αυταπάτες που γρήγορα διαψεύδονται στον κόσμο της πραγματικής ζωής, με αβάσταχτες συχνά συνέπειες για αυτούς.

 

 

 

 

 

 

19^ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 

Γιατί βλέπουμε reality shows;

 

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί επιλέγουμε να παρακολουθούμε τηλεοπτικά προγράμματα που κατηγοριοποιούνται ως reality TV ή γιατί τα παρακολουθούμε παρόλο που πολλές φορές θεωρούμε ότι είναι υποδεέστερης ποιότητας το περιεχόμενό τους;

Κατά καιρούς, πολλοί ερευνητές έχουν ασχοληθεί με το συγκεκριμένο ερώτημα και κάποιοι από αυτούς έχουν προτείνει ενδιαφέρουσες σχετικές θεωρίες. Το 2004, οι Reiss και Wiltz επιχείρησαν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, χρησιμοποιώντας τη «Θεωρία Ευαισθησίας» (Sensitivity Theory). Η συγκεκριμένη θεωρία είχε αναπτυχθεί πριν το 2004 και εξηγούσε το πώς οι άνθρωποι τείνουν να δίνουν προσοχή σε ερεθίσματα τα οποία είναι σχετικά με τις βασικές τους επιθυμίες (ή αλλιώς τα βασικά τους κίνητρα) και ότι τείνουν να αδιαφορούν για τα ερεθίσματα τα οποία δεν σχετίζονται με αυτά. Για παράδειγμα, ένα άτομο το οποίο έχει έντονη επιθυμία κοινωνικοποίησης θα έχει την προσοχή του στραμμένη στο να βρίσκει ευκαιρίες που θα του εκπληρώσουν αυτή του την επιθυμία. […]

Οι Reiss και Wiltz επικεντρώθηκαν στο να ανακαλύψουν ποιες βασικές επιθυμίες εκπληρώνονται κατά τη διάρκεια παρακολούθησης εκπομπών τύπου reality. Το κεντρικό σημείο ενός reality show είναι το ότι απλοί καθημερινοί άνθρωποι (δηλαδή μη επαγγελματίες ηθοποιοί) γίνονται οι πρωταγωνιστές ενός τηλεοπτικού προγράμματος και οι θεατές έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τη δράση τους.

Για να ανακαλύψουν ποιες βασικές επιθυμίες εκπληρώνονται μέσω της παρακολούθησης reality show, οι ερευνητές μελέτησαν μέσω ερωτηματολογίων τις προσωπικότητες και τα ατομικά κίνητρα 239 ατόμων, καθώς και τις τηλεοπτικές τους προτιμήσεις.

Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η επιθυμία για κοινωνικό στάτους είναι το πρώτο (βάσει στατιστικής σημαντικότητας) βασικό κίνητρο για την παρακολούθηση μιας εκπομπής τύπου reality. Παράλληλα, τα άτομα τα οποία παρακολουθούν reality shows φαίνεται να έχουν μια άνω του μετρίου ανάγκη να νιώθουν σημαντικοί. Όπως αναφέρουν οι ερευνητές: «Η μία πιθανότητα είναι οι θεατές να νιώθουν πιο σημαντικοί όταν συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους συμμετέχοντες σε ένα reality show, και η άλλη πιθανότητα είναι να νιώθουν σημαντικοί επειδή ο πρωταγωνιστής αυτού που βλέπουν είναι ένας απλός άνθρωπος όπως και οι ίδιοι. Καθημερινοί άνθρωποι παρακολουθούν αυτές τις εκπομπές και βλέπουν ανθρώπους σαν τους εαυτούς τους. Αυτό τους ωθεί να φαντασιώνονται ότι και οι ίδιοι μπορούν να κερδίσουν το στάτους μιας διασημότητας με το να εμφανιστούν απλώς στην τηλεόραση».

Η επιθυμία για εκδίκηση είναι το δεύτερο σε κατάταξη κίνητρο για την παρακολούθηση ενός reality show, καθώς τα άτομα τα οποία παρακολουθούσαν κατ’ εξακολούθηση τέτοιου είδους εκπομπές είχαν έντονο το χαρακτηριστικό της εκδικητικότητας και του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με την ανάλυση των ερευνητών, τα άτομα τα οποία παίρνουν ευχαρίστηση μέσω της εκδίκησης έχουν την τάση να εκτιμούν και να χαίρονται περισσότερο τον ανταγωνισμό. Μάλιστα, όπως αναφέρουν, «οι άνθρωποι οι οποίοι αποφεύγουν τις διαμάχες, τον θυμό και τον ανταγωνισμό είναι πολύ πιθανό να αποφεύγουν τα reality shows γιατί αυτού του είδους οι εκπομπές παρουσιάζουν συχνά και έντονα τις διαπροσωπικές συγκρούσεις των παικτών».

Τέλος, η επιθυμία για Κοινωνικότητα ή για Κοινωνική Επαφή είναι το τρίτο σε κατάταξη κίνητρο, καθώς τα άτομα που έχουν την τάση να βλέπουν reality shows είναι πιο κοινωνικά και αποζητούν την κοινωνική επαφή. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα κοινωνικά άτομα παρακολουθούν πιο συχνά reality TV λόγω του ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν το περιεχόμενό τους ως θέμα συζήτησης, μιας και συνήθως τέτοιου είδους εκπομπές γίνονται αρκετά δημοφιλείς.

Ωστόσο, οι ερευνητές αναφέρουν ότι πέραν της επιθυμίας για κοινωνικό στάτους, εκδίκηση και κοινωνικότητα, που είναι τα βασικά κίνητρα, οι συνδυασμοί κινήτρων δημιουργούνται με την ύπαρξη και άλλων επιθυμιών και τα αισθήματα ικανοποίησης που προκύπτουν εξαρτώνται από το περιεχόμενο του εκάστοτε reality show.

 

https://www.offlinepost.gr/2020/07/23/γιατί-βλέπουμε-reality-shows/, Σοφία Βογά, Αγγελίνα Παλαιοκαστρίτη

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

 

Διασημότητες «μιας μέρας»

 

Ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια που χρήζουν μελέτης είναι το πώς έχουν ξεκινήσει τα ριάλιτι σόου να παράγουν διασημότητες. Αν μέχρι πριν από λίγο καιρό τα ΜΜΕ προωθούσαν διασημότητες από τον αθλητισμό ή την ψυχαγωγία, η ριάλιτι τηλεόραση πλέον μπορεί να παράγει διασημότητες από μόνη της.

Η συμμετοχή των απλών και καθημερινών ανθρώπων στα ριάλιτι είναι ένα από τα ατού της επιτυχίας τους. Τα άτομα της διπλανής πόρτας που μπαίνουν σ’ αυτά τα σόου, μετατρέπονται από τη μια μέρα στην άλλη σε «διασημότητες». Ο κόσμος αρχίζει να μαθαίνει τα ονόματά τους, να τα παρακολουθεί και να ταυτίζεται μαζί τους.

Ο Herman Northrop Frye μίλησε για την ταύτιση στη λογοτεχνία με τον «ήρωα» μέσω ενός «υψηλού μιμητικού τρόπου» (εξαιρετικές ικανότητες). Όσον αφορά τα ριάλιτι έχουμε ταύτιση μέσω ενός «χαμηλού μιμητικού τρόπου», όπου ο τηλεθεατής ταυτίζεται με τον ήρωα παρά τις αδυναμίες του, τα βάσανα, τις αναποδιές που του τυχαίνουν, δίνεται έμφαση δηλαδή στα «ανθρώπινα στοιχεία», είναι κοινοί θνητοί και όμοιοι με αυτόν, άνθρωποι της διπλανής πόρτας, υπάρχει αυθεντικότητα.

Τα ριάλιτι εξυμνούν τα απλά καθημερινά πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή και αναδεικνύουν απλές δραστηριότητες, όπως παραδείγματος χάρη το φλερτ, το μαγείρεμα, τα ψώνια κ.λπ. Η αυθεντικότητά τους πολλές φορές είναι σημαντικός παράγοντας, για να γίνει κάποιος αρεστός στο κοινό μέσα από ένα ριάλιτι, ενώ ακόμα και η αποτυχία ορισμένων μπορεί να φέρει την επιτυχία. Αναπαριστούν την κανονική ζωή. […] Είναι εντυπωσιακό το πόση προσπάθεια δαπανά η τηλεόραση για να αναπαραστήσει το συνηθισμένο παρά το θεαματικό, το αντίθετο δηλαδή από αυτό που μας έχει μάθει η κοινωνία του θεάματος. […]

 

https://www.slideshare.net/GiannisBairaktaris/ergasiakoinvnia-tis-pliroforias-reality11

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

 

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, Όσο μπορείς

 

Oι παραινέσεις που απευθύνει ο Κ.Π. Καβάφης αναφέρονται τόσο στον εαυτό του όσο και σε κάθε αποδέκτη του ποιήματος και υποδεικνύουν μια ηθική στάση και μια μετρημένη κοινωνική ζωή. Το ποίημα γράφτηκε το 1913.

 

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

 

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

 

Από τα Ποιήματα 1897-1933, τόμ. 1, Ίκαρος 1984

 

 

 

ΘΕΜΑ Α

 

Α1.   Να αποδώσετε συνοπτικά, με 50-60 λέξεις, τα βασικά κίνητρα που ωθούν τους θεατές στην παρακολούθηση εκπομπών τύπου reality, σύμφωνα με το Κείμενο 1.

 

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Β

 

Β1.   Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:

 

Κείμενο 1

α. Η «Θεωρία Ευαισθησίας» χρησιμοποιείται για να απαντηθεί το ερώτημα γιατί βλέπουμε «reality shows».

β. Οι θεατές εκπομπών τύπου «reality» νιώθουν πιο σημαντικοί, επειδή πρωταγωνιστούν και οι ίδιοι σε αυτές.

γ. Οι θεατές που βλέπουν εκπομπές «reality» εμφανίζουν για πρώτη φορά συναισθήματα εκδικητικότητας.

δ. Οι εκπομπές «reality» γίνονται θέμα συζήτησης.

Κείμενο 2

ε. Η «ριάλιτι τηλεόραση» μπορεί άσημους ανθρώπους να τους κάνει διάσημους.

 

Μονάδες 10

 

Β2.    α. Τι πετυχαίνουν οι συγγραφείς με το ερώτημα που διατυπώνουν στον πρόλογο του Κειμένου 1; (Μονάδες 6)

 

β. «Τα ριάλιτι εξυμνούν τα απλά καθημερινά πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή και αναδεικνύουν απλές δραστηριότητες, όπως παραδείγματος χάρη το φλερτ, το μαγείρεμα, τα ψώνια κ.λπ.». (Κείμενο 2) Να μετατρέψετε το παραπάνω απόσπασμα σε παθητική σύνταξη. Ποια αλλαγή παρατηρείτε στο νόημα και στο ύφος μετά τη μετατροπή; (Μονάδες 9)

 

Μονάδες 15

 

Β3.      Στη δεύτερη (2^η) παράγραφο του Κειμένου 1 «Κατά καιρούς … την επιθυμία», να βρείτε ένα παράδειγμα. Γιατί το χρησιμοποιούν οι συγγραφείς;

 

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Γ

 

Γ1.     Γράψτε το δικό σας ερμηνευτικό σχόλιο για το ποίημα αξιοποιώντας τρεις τουλάχιστο κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις)

 

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Δ

 

Δ1.    Αξιοποιώντας δημιουργικά τις πληροφορίες (π.χ. επιχειρήματα, ιδέες, εκφράσεις κ.ά.) από τα κείμενα αναφοράς, σε άρθρο σας με 300-350 λέξεις να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους το κοινό βλέπει εκπομπές τύπου «ριάλιτι». Να υποθέσετε ότι το άρθρο σας θα δημοσιευτεί σε περιοδικό για νέους. 

 

Μονάδες 30

 

 

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΘΕΜΑΤΟΣ Β ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

 

Β2. α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή των τεσσάρων τελευταίων παραγράφων (5^ης, 6^ης, 7^ης, 8^ης ) του Κειμένου 1 «Τα αποτελέσματα της έρευνας … του εκάστοτε reality show». (Μονάδες 6)

 

β. Να ερμηνεύσετε τη χρήση της παρένθεσης (Μονάδες 5) και των εισαγωγικών (Μονάδες 4) στην πέμπτη (5^η) παράγραφο «Τα αποτελέσματα … στην τηλεόραση» του Κειμένου 1. (Μονάδες 9)

 

Μονάδες 15

 

Β3. Ποια είναι η πρόθεση των συγγραφέων στην πέμπτη (5^η) παράγραφο του Κειμένου 1 «Τα αποτελέσματα …στην τηλεόραση»; Πώς εξυπηρετείται η πρόθεσή τους με την αναφορά στα λόγια των ερευνητών;

 

Μονάδες 15

 

Οι απαντήσεις στα θέματα αυτού του Κριτηρίου Αξιολόγησης υπάρχουν στη "Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, 70 Κριτήρια Αξιολόγησης", Σπυρίδων Κ. Κούτρας - Υπαπαντή Η. Ζουρούδη, έκδ. Σαββάλας