Ο ΜΙΚΡΟΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΟΓΟΣ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Κείμενο
«Μεγαλώνοντας και όμορφα παλιώνοντας» τα πράγματα αλλάζουν και μέσα μου και έξω μου. Σήμερα είμαι περήφανη που είμαι εγγονή Ποντίων προσφύγων και λυπάμαι πολύ που αντιμετώπισαν οι παππούδες μου τη φτώχεια, που θύμωσαν και απαρνήθηκαν κατά κάποιον τρόπο τις ρίζες τους. Είχαν την αγωνία του πρόσφυγα να ενταχθούν και να περάσουν απαρατήρητοι. Η μουγγαμάρα ήταν κάτι σαν πένθος. Ποντιακά δεν μάθαμε λέξη. Λυπάμαι πολύ γι’ αυτό. Όπως λυπάμαι που άργησα πολύ να ασχοληθώ με την καταγωγή μου και να νιώσω περηφάνια γι’ αυτήν. Και επιτρέπω στον εαυτό μου να συγκινείται με ό,τι τον συγκινεί από αυτό το παρελθόν.
Ελένη Χοντολίδου Είμαι εγγονή Ποντίων προσφύγων, Τα σκόρπια, Parallaxi, 04.07.2022.
Θέμα
Να εντοπίσεις τον μικροπερίοδο λόγο που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στο παραπάνω κείμενο. (μονάδες 4) Τι πετυχαίνει με τη χρήση του στο νόημα και στο ύφος του κειμένου της; (μονάδες 6)
Μονάδες 10
Απάντηση
Στην παράγραφο αυτή μικροπερίοδος είναι ο λόγος στο χωρίο: «Είχαν την αγωνία του πρόσφυγα να ενταχθούν και να περάσουν απαρατήρητοι. Η μουγγαμάρα ήταν κάτι σαν πένθος. Ποντιακά δεν μάθαμε λέξη. Λυπάμαι πολύ γι’ αυτό». Με τον μικροπερίοδο λόγο η συγγραφέας κάνει σαφείς και κατανοητούς τους λόγους για τους οποίους οι πρόγονοί της απαρνήθηκαν την καταγωγή τους, τη γλώσσα και την παράδοσή τους. Το ύφος γίνεται προφορικό, απλό, άμεσο και συγκινησιακό. Ο λόγος αποκτά ρυθμό που αποτυπώνει και μεταδίδει τη συναισθηματική ένταση τόσο των προγόνων «Είχαν την αγωνία», όσο και της συγγραφέα «Λυπάμαι πολύ γι’ αυτό». Έτσι υποβάλλονται στον αναγνώστη συναισθήματα συμπάθειας, κατανόησης και αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες.
Το κείμενο, το θέμα και η απάντησή του περιέχονται στο υπό συγγραφή βιβλίο των Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και Υπαπαντής Η. Ζουρούδη.
ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Κείμενο
[ΦΥΓΗ]
Το ομότιτλο πεζό του Κώστα Καρυωτάκη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νέα Εστία», Γ ́, 62, στις 15 Ιουλίου 1929. Αντλήθηκε από το βιβλίο «Άπαντα, Κ. Καρυωτάκη» (εκδ. Ζαχαρόπουλος, 2012).
III.
Στο χυδαίο αυτό καρναβάλι, εφόρεσα αληθινή πορφύρα, στέμμα από καθαρό, ατόφιο χρυσάφι, ύψωσα ένα σκήπτρο πάνω από τα πλήθη, κ’ επήγαινα ακολουθώντας την εσωτερική μου φωνή. Έχανα τη συνείδηση του περιβάλλοντος, αλλά επήγαινα σαν υπνοβάτης, ακολουθώντας την εσωτερική μου φωνή. Οι παλιάτσοι έτρεχαν μπροστά μου ή εχόρευαν γύρω δαιμονισμένα. Εφώναζαν, εχτυπούσαν. Αλλά εγώ επήγαινα βλέποντας τα σύννεφα και ακολουθώντας την εσωτερική μου φωνή. Δυσκολότατα επροχωρούσα. Με τους αγκώνες άνοιγα τόπο, αφήνοντας πίσω μου ράκη. Αποσταμένος, ματωμένος, στάθηκα κάπου. Στον ήλιο έσπαζαν οι καγχασμοί των άλλων. Κ’ ήμουν γυμνός. Γέρνοντας βαθιά, σαν τσακισμένο δέντρο, άκουσα για τελευταία
φορά την εσωτερική μου φωνή.
ΙV.
Και τώρα έχασα την ήρεμο ενατένιση. Πού ν’ αφήσω το βάρος του εαυτού μου; Δεν μπορώ να συμφιλιωθώ με τους κήπους. Τα βουνά με ταπεινώνουν. Για να δώσω τροφή στους λογισμούς μου, παίρνω το μεγάλο, δημόσιο δρόμο. Δύο φορές δε θα ιδώ το ίδιο πράγμα. Οι χωρικοί που στέκονται απορημένοι έχουν την άγνοια και την υγεία. Τα σπίτια τους είναι παλάτια παραμυθιού. Οι κατσίκες τους δε μηρυκάζουν σκέψεις. Χτυπώ το πόδι και φεύγω. Περπατώ ολόκληρες μέρες. Πού πηγαίνω; Όταν γυρίσω το κεφάλι, ξέρω πως θ’ αντικρίσω το φάσμα του εαυτού μου.
Θέμα
Στο κείμενο χρησιμοποιείται μικροπερίοδος λόγος. Να εντοπίσεις ένα (1) παράδειγμα και εξηγήσεις πώς λειτουργεί στο νόημα και στο ύφος του κειμένου.
Απάντηση
Ένα παράδειγμα μικροπερίοδου λόγου εντοπίζω στο απόσπασμα: «Δυσκολότατα επροχωρούσα. Με τους αγκώνες άνοιγα τόπο, αφήνοντας πίσω μου ράκη. Αποσταμένος, ματωμένος, στάθηκα κάπου. Στον ήλιο έσπαζαν οι καγχασμοί των άλλων. Κ’ ήμουν γυμνός». Στον μικροπερίοδο λόγο η φωνή του αφηγητή κάνει συχνές παύσεις που αποτυπώνονται με την τελεία. Οι παύσεις αυτές δίνουν στον λόγο γρήγορο, ασθματικό ρυθμό και αποτυπώνουν αντίστοιχη συναισθηματική ένταση. Εκφράζουν δηλαδή την αγωνία που βιώνει ο αφηγητής στην προσπάθειά του να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο μέσα στις δυσκολίες που του δημιουργούν οι παλιάτσοι. Αποτυπώνουν, επίσης, τη σταθερή του θέληση, αλλά και την εξάντλησή του («γυμνός»). Με τον μικροπερίοδο λόγο το συναίσθημα μεταδίδεται αμεσότερα στον αναγνώστη, ο οποίος βιώνει ευκολότερα την αφήγηση και συναισθάνεται τον ήρωα/αφηγητή.
Το κείμενο, το θέμα και η απάντησή του περιέχονται στο βιβλίο των Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και Υπαπαντής Η. Ζουρούδη, Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Τράπεζα Θεμάτων, Β΄Λυκείου, εκδόσεις «Σαββάλας».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου