ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ
Κείμενο 1 (31438)
Τοξική αρρενωπότητα: Πώς διαπερνά όλη μας τη ζωή
Το κείμενο αποτελεί συνέντευξη του ψυχολόγου Βαγγέλη Κοσμάτου και του εκπαιδευτή ενηλίκων Γεώργιου Νικολαΐδη σχετικά με τον όρο «τοξική αρρενωπότητα». Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική σελίδα της Lifo στις 27-6-2022. Το κείμενο είναι συντομευμένο για τις ανάγκες της εξέτασης.
- Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της τοξικής αρρενωπότητας και γιατί είναι επιβλαβής κοινωνικά;
Πρόκειται εν συντομία για μια κυριαρχική και τοξική επιβολή πάνω στα σώματα και τις ζωές γυναικών, θηλυκοτήτων, λοατκι+1 συνανθρώπων μας, καθώς και άλλων -μη στερεοτυπικών- συμπεριφορών άλλων αντρών. Μιλάμε δηλαδή για «αντρίκιες» συμπεριφορές σεξουαλικής και ψυχολογικής παραβίασης, επίδειξης ισχύος, εκδηλώσεων βίας όλων των μορφών, γυναικοκτονίες, δολοφονίες άλλων έμφυλων ταυτοτήτων και εκφράσεων που τα σώματά τους δεν υποτάσσονται στα παιχνίδια εξουσίας τους.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι αυτή η παραδοσιακή αρρενωπότητα μαθαίνεται από πολύ νωρίς και εκφράζεται διαγενεαλογικά2 ως μία πρακτική άσκησης κυριαρχίας πάνω σε άλλα όντα. Μάλιστα, όπως καταδεικνύεται σε σχετικές επιστημονικές μελέτες, η δυνατότητα άσκησης ελέγχου ως ένδειξη εξουσίας γίνεται ταυτόχρονα και η απόδειξη της αρρενωπότητας, ως προϋπόθεση, πλέον, του πραγματικού ανδρισμού.
Η κυριαρχική, λοιπόν, μορφή αρρενωπότητας καταλήγει να δομεί την ίδια την κοινωνία πατριαρχικά μέσω του ελέγχου και της επιβολής εξουσίας, μην αφήνοντας περιθώρια έκφρασης στην αυτοδιάθεση και την ελεύθερη ατομική επιλογή. Έχουμε, έτσι, ένα φαινόμενο που βασίζεται στην ανδρική κυριαρχία έναντι των άλλων και την αναπαραγωγή έμφυλης βίας, με αγωγούς, κυρίως, άνδρες και με θύματα, κυρίως, γυναίκες όπως αποκαλύπτουν πολλαπλές έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και άλλων οργανισμών.
Οι επιπτώσεις αυτού του τοξικού φαινομένου δεν περιορίζονται – όπως ίσως νομίζουμε – μόνο στα ζητήματα ισότητας. Απλώνονται και σε όλους τους τομείς της ζωής μας, στην πολιτική ζωή δημιουργεί ένα συγκρουσιακό κλίμα, στο οικονομικό σύστημα φέρνει εκμετάλλευση και ανισότητες, στο περιβάλλον την καταστροφή του οικοσυστήματος και συσχετίζεται άμεσα με φαινόμενα εθνικισμού, μιλιταρισμού και πολέμων.
- Ποιες συμπεριφορές είναι «ασυγχώρητες» με βάση τη νόρμα της τοξικής αρρενωπότητας;
Οι άντρες έχουν το δικό τους σκληρό «έμφυλο» κουτί που ορίζει τι είναι η αρρενωπότητα και τι σημαίνει το να είσαι άντρας και το οποίο είναι γεμάτο με «άνωθεν» επιβαλλόμενες άκαμπτες προδιαγραφές. Οποιαδήποτε συμπεριφορά έξω από αυτό το κουτί είναι καταδικαστέα και κοινωνικά μη αποδεκτή σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Οτιδήποτε δεν περιλαμβάνεται σε αυτό το manual3 επιβεβλημένης αντρικής ορθότητας, όπως το να κλάψουν, να εκφράσουν συναισθήματα (πλην θυμού), να κάνουν εργασίες που θεωρούνται θηλυκές, να αγκαλιαστούν μεταξύ τους, να αποφασίσουν να μείνουν σπίτι με τα παιδιά ενώ η σύντροφός τους εργάζεται, κρίνεται ως επικίνδυνο για την συνολική συστημική πατριαρχική δόμηση και ως εκ τούτου καταδικαστέο. Οι έμφυλοι περιορισμοί της παραδοσιακής αρρενωπότητας έχουν λόγο σε κάθε τομέα της ζωής ενός άντρα: στο χειρισμό της ψυχικής και σωματικής τους υγείας, στην επαφή με τα συναισθήματα, τη σεξουαλική απόλαυση, την εσωτερική τους ισορροπία.[...]
1 Ο όρος περιλαμβάνει τα ομοφυλόφιλα, αμφιφυλόφιλα, τρανς, Queer και ίντερσεξ άτομα.
2 Δια μέσου των γενιών.
3 Εγχειρίδιο με οδηγίες χρήσης.
Κείμενο 2
Η παγίδα του να μεγαλώνεις «μικρές πριγκίπισσες»
Το κείμενο αποτελεί άρθρο της Ρένας Καραβάνου δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική σελίδα της Lifo στην στήλη ampa στις 12.08.2022. Κείμενο συντομευμένο.
Όσο πιο καταπιεσμένη και οπισθοδρομική είναι μια κοινωνία, τόσο η γυναίκα είναι δεμένη στο άρμα της «εξουσιαζόμενης». Η Ελληνίδα, παρά την εξέλιξη, διδάσκεται υπόγεια να γίνει υποτακτική, ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες. Να είναι «καλό κορίτσι», να μην απογοητεύει τους γονείς, να μην δίνει δικαιώματα... Δεν έτυχε όμως αυτό, δεν είναι κάτι εγγενές στο DNA4 τους, αντιθέτως οφείλεται στο ότι ακριβώς έχουν γαλουχηθεί να είναι πειθήνιες στην εξουσία του πατέρα με χίλιους τρόπους. Και της μητέρας τους επίσης, αλλά με άλλο τρόπο, καθώς η μητέρα ενίοτε «αδειάζει» τη δική της προσωπική ματαίωση στα θηλυκά της οικογενείας, επειδή της θυμίζουν επώδυνα τον εαυτό της.
Παλιά, η πατριαρχική μπότα που προσγειωνόταν βάναυσα στα θηλυκά της οικογένειας, δένοντάς τα στο άρμα του πατέρα-βεζύρη, δημιουργώντας αγόρια-πασάδες και κορίτσια-δούλες, ήταν μια αυταπόδεικτη μορφή εξουσίας. Άμα η κόρη έφερνε αντιρρήσεις, έπεφτε και σωματική βία. Αλίμονο σε όποιαν διέφερε από την καθεστηκυία τάξη! Έπρεπε να είναι και να φαίνονται «καλά κορίτσια».
Στις σύγχρονες βερσιόν η κορούλα είναι για τους μοντέρνους μπαμπάδες «η μικρή τους πριγκίπισσα». Αλλά, ενώ χαιρόμαστε που μπαμπάδες δείχνουν τόσο ενδιαφέρον και συμμετοχή στο μεγάλωμα, η έμφαση και ο τρόπος τους αποτελούν εξίσου μεγάλη καταπίεση. Καταπίεση η οποία κάνει άλλου είδους ζημία, διαλύοντας την προσωπικότητα και δημιουργώντας ένα απρόσιτο πρότυπο, το οποίο πρέπει να διατηρούν ακέραιο, καλοστιλβωμένο5, απαστράπτον, τα κορίτσια αυτά, για να μην χάσουν... τον βασιλικό τίτλο.
Γιατί δεν αφήνουμε τα παιδιά να είναι παιδιά και επαθλοποιούμε την έμφυλη υπόστασή τους από τόσο νωρίς, προδιαγράφοντάς τους ένα μέλλον γεμάτο προβληματικά στερεότυπα;
Γιατί δεν αφήνουμε τα παιδάκια να είναι παιδάκια, χωρίς τόση έμφαση, τόση αγωνία, τόση επαγρύπνηση πάνω από την κάθε τους κίνηση και λέξη; Ενώ η οριοθέτηση είναι αναγκαία, εντούτοις ορίζουμε προδιαγραφές σαν να είναι προϊόντα προς πώληση.[...]
Αλλιώς κατόπιν το κορίτσι αναζητά στο πρόσωπο του συντρόφου της το υποκατάστατο της εξουσίας του πατέρα της που σφάζει με το βαμβάκι. Η παράδοξη αυτή επιβολή δια της ανταλλαγής (κάνε αυτό, για να σε λέω «μικρή μου πριγκίπισσα») γίνεται οικεία. Κι έτσι φτάνει να αποτιμά την αξία της με το πόσα ξοδεύουν γι’ αυτήν, σε χρήμα και σε χρόνο, πόσο της δίνουν ρόλο επάθλου, πόσο «μετράει» στη συνείδηση κάποιου που ο ίδιος «μετράει» παραπάνω κοινωνικά. Καθώς στο σύμπαν της πατριαρχίας δεν είναι κάτι εντελώς φυσικό να μεγαλώνει ο μπαμπάς το παιδί του, είναι κάτι που έρχεται με αθλοθέτηση και βραβείο! Είναι αυτό το «αυτοί που μας πλήγωσαν, βαραίνουν πιο πολύ».
Και μεγαλώνουν έτσι αρκετά κορίτσια ως θύματα. Αριστοκρατικά θύματα, με τίτλο και πρωτόκολλο, άνευ βούρδουλα, πλην όμως έτοιμα να τα εκμεταλλευτούν χειριστικοί σύντροφοι. Ως πότε;
4 Γενετικός κώδικας, τα γονίδια.
5 Καλογυαλισμένο.
Κείμενο 3
Γυναίκα
Το ποίημα του Τόλη Νικηφόρου προέρχεται από την ποιητική συλλογή «Το μαγικό χαλί» (1980).
Κάθε μικρή σου υποταγή
μειώνει τη δική μου ελευθερία
εμένα ταπεινώνει
κάθε χαμένο σου δικαίωμα
πληγώνει τη δική μου αξιοπρέπεια
κάθε παραπανίσιο σου φορτίο
έχει σε μένα ρίζες προγονικές
κάθε σε βάρος σου αδικία
είναι μια στυγερή κλοπή
απ’ το παγκάρι της δικής μου εκκλησίας
κι όταν εσύ λιποψυχείς
εγώ είμαι ο αληθινός προδότης
στέκεσαι δίπλα μου
στο σπίτι, στη δουλειά ή στο οδόφραγμα
με τα ίδια μάτια
ελεύθερα ατενίζουμε τον ήλιο
περήφανοι
ασυμβίβαστοι
ωραίοι μέσα στα τόσα ελαττώματά μας
εμείς που η φύση έταξε σε σάρκα μία
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ 1
Να αποδώσεις περιληπτικά, με 50-60 λέξεις, το περιεχόμενο των δύο (2) πρώτων παραγράφων του Κειμένου 2 («Όσο πιο καταπιεσμένη … να φαίνονται “καλά κρίτσια”»).
Μονάδες 20
ΘΕΜΑ 2
Ερώτημα 1ο
Πώς συνομιλεί το κείμενο 1 και 2 ως προς το θέμα που πραγματεύονται; Να απαντήσεις παραθέτοντας στοιχεία των κειμένων σε 100–120 λέξεις περίπου. (Οι παραπομπές δεν προσμετρώνται στις λέξεις.)
Μονάδες 15
Ερώτημα 2ο
α. Αν ο στόχος της συντάκτριας του Κειμένου 2 είναι η ευαισθητοποίηση των νέων γονέων ως προς τον τρόπο ανατροφής των κοριτσιών, με ποιες γλωσσικές επιλογές και τρόπους επιχειρεί να επιτύχει τον σκοπό της; Να απαντήσεις, αναφέροντας τρία διαφορετικά στοιχεία που υπηρετούν αυτόν τον στόχο. (μονάδες 6)
β. Ποιος είναι ο νοηματικός τρόπος σύνδεσης της 2ης και 3ης παραγράφου του Κειμένου 2 και πώς λειτουργεί ως προς το θέμα του; (μονάδες 4)
Μονάδες 10
Ερώτημα 3ο
Το Κείμενο 1, αν και είναι συνέντευξη, παρουσιάζει έντονα τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου. Να εντοπίσεις πέντε στοιχεία που να δικαιολογούν αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 3
Ποιος είναι ο τρόπος αντιμετώπισης της γυναίκας από το ποιητικό υποκείμενο; Να απαντήσεις αξιοποιώντας τρεις τουλάχιστον κειμενικούς δείκτες. Πώς θα χαρακτήριζες αυτήν την στάση απέναντι στις γυναίκες; Να αναπτύξεις τεκμηριωμένα την άποψή σου σε 150 – 200 λέξεις.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ 4
Αξιοποιώντας δημιουργικά πληροφορίες και επιχειρήματα από τα Κείμενα Αναφοράς, να συντάξεις ένα άρθρο, με 350-400 λέξεις, για:
α. τους τρόπους με τους οποίους αναπαράγονται στην εποχή μας οι στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά με τον ρόλο της γυναίκας και για
β. τις επιπτώσεις που έχουν οι αντιλήψεις αυτές στη ζωή της. Να υποθέσεις ότι το άρθρο σου θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σου.
Μονάδες 30
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΘΕΜΑ
ΘΕΜΑ 2
Ερώτημα 1ο
Δικαιολογείται ο τίτλος του Κειμένου 1 από το περιεχόμενό του; Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου σε 70-80 λέξεις.
Μονάδες 15
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (31438)
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ 1
Οι παράγραφοι αναφέρονται στην καταπίεση της γυναίκας από την οικογένεια σήμερα και παλαιότερα. Η συγγραφέας αναφέρει ότι η γυναίκα, παρά την εξέλιξη, ανατρέφεται με τις αρχές ότι οφείλει να υποτάσσεται στην εξουσία του πατέρα και της μητέρας και να είναι ηθικά άμεμπτη. Προσθέτει ότι παλιότερα ο πατέρας ανάγκαζε την κόρη του να υπακούει στην εξουσία του ακόμα και με ξυλοδαρμούς.
ΘΕΜΑ 2
Ερώτημα 1ο
Και τα δύο κείμενα αναφέρονται στην κυριαρχία και την επιβολή των ανδρών στη γυναίκα σύμφωνα με έμφυλα στερεότυπα. Στο κείμενο 1 το στερεότυπο είναι η τοξική αντίληψη ότι ο ανδρισμός εξαρτάται από τη δύναμη του άνδρα να εξουσιάζει τη γυναίκα «κυριαρχική και τοξική επιβολή πάνω στα σώματα και τις ζωές γυναικών», «ανδρική κυριαρχία έναντι των άλλων … με θύματα, κυρίως, γυναίκες» και να αποφεύγει στη συμπεριφορά του ό,τι μπορεί να θεωρηθεί μειωτικό για την αρρενωπότητά του «Οι άνδρες έχουν … επιβαλλόμενες άκαμπτες προδιαγραφές». Σύμφωνα με το κείμενο 2 το στερεότυπο είναι η υποταγή της κόρης στην εξουσία του πατέρα «πειθήνιες στην εξουσία του πατέρα», οποία στην εποχή μας έχει διαφοροποιηθεί. Σήμερα, ο μπαμπάς μεγαλώνει την κόρη φροντίζοντας να περιβάλει με λάμψη τη γυναικεία υπόστασή της «δημιουργώντας ένα απρόσιτο πρότυπο … τον βασιλικό τίτλο». Τη λαμπερή αυτή εικόνα η γυναίκα επιδιώκει στη συνέχεια να διατηρήσει με τη θεληματική υποταγή στον χειριστικό σύντροφό της «κατόπιν το κορίτσι αναζητά στο πρόσωπο του συντρόφου της το υποκατάστατο της εξουσίας του πατέρα της», «πλην όμως έτοιμα να τα εκμεταλλευτούν χειριστικοί σύντροφοι».
Ερώτημα 2ο
α. Η αρθρογράφος, για να προβληματίσει, να πείσει και να ευαισθητοποιήσει τους νέους γονείς σχετικά με την ανατροφή των κοριτσιών τους χρησιμοποιεί:
- Μεταφορική/συγκινησιακή χρήση της γλώσσας. Ειδικότερα, χρησιμοποιεί με τη μεταφορική/συγκινησιακή σημασία τους λέξεις και φράσεις που εκφράζουν με ζωντανό και παραστατικό τρόπο την καταδυνάστευση, από τον πατέρα, κυρίως, και από τη μητέρα «η πατριαρχική μπότα … κορίτσια-δούλες», ή την έμμεση επιβολή του μπαμπά και την εξάρτηση-υποταγή της κόρης του αρχικά από αυτόν «δημιουργώντας ένα απρόσιτο πρότυπο … τον βασιλικό τίτλο» και στη συνέχεια από τον σύντροφό της «το κορίτσι αναζητά … που σφάζει με το βαμβάκι», «Και μεγαλώνουν έτσι … θύματα … άνευ βούρδουλα … χειριστικοί σύντροφοι». Με αυτές τις γλωσσικές επιλογές η αρθρογράφος υποβάλλει στον αναγνώστη συναισθήματα έντονης αποδοκιμασίας, οργής, αποστροφής και απέχθειας για τη συμπεριφορά που αδικεί τη γυναίκα και την καταδικάζει σε διαρκή υποταγή στην ανδρική κυριαρχία, και έτσι τον πείθει και τον ευαισθητοποιεί.
- Αξιολογικά επίθετα, σε συνδυασμό και με τη χρήση των αποσιωπητικών, «δημιουργώντας ένα απρόσιτο πρότυπο, το οποίο πρέπει να διατηρούν ακέραιο, καλοστιλβωμένο, απαστράπτον, τα κορίτσια αυτά, για να μην χάσουν... τον βασιλικό τίτλο» με τα οποία εκφράζεται ειρωνικά και έμμεσα κατακρίνεται και αποδοκιμάζεται η συμπεριφορά των μπαμπάδων να φτιάξουν μια αστραφτερή εικόνα για τις κόρες τους και τη γυναικεία υπόστασή τους. Με τη συμπεριφορά τους αυτή διαμορφώνουν προσωπικότητες άβουλες και εξαρτημένες από τον άνδρα, πατέρα ή σύντροφο, που φροντίζει για την εικόνα τους αυτή.
- Ρητορικά ερωτήματα, σε συνδυασμό και με την επανάληψη της φράσης «Γιατί δεν αφήνουμε…» «Γιατί δεν αφήνουμε … προβληματικά στερεότυπα; Γιατί δεν αφήνουμε … κάθε τους κίνηση και λέξη;». Τα ερωτήματα αυτά έχουν έντονα δεοντικό και προτρεπτικό τόνο (= πρέπει να αφήνουμε…) για το τι πρέπει να κάνουν οι γονείς, ώστε να βοηθήσουν τα κορίτσια τους να διαμορφώσουν ελεύθερες προσωπικότητες, χωρίς στερεοτυπικές αντιλήψεις που προδιαγράφουν την κοινωνική τους θέση σύμφωνα με το φύλο τους. Με αυτή τη γλωσσική επιλογή η αρθρογράφος αποδοκιμάζει έντονα τη διαπαιδαγώγηση των κοριτσιών με τρόπο που αναπαράγει τις σε βάρος τους έμφυλες ανισότητες και διακρίσεις, προβληματίζει και ευαισθητοποιεί τους αναγνώστες-γονείς.
β. Νοηματικά οι δύο παράγραφοι συνδέονται αντιθετικά. Συγκεκριμένα, αντιπαραβάλλεται η παραδοσιακή υποταγή της κόρης στην εξουσία του πατέρα «Παλιά, η πατριαρχική μπότα» (2ηπαράγραφος), προς τη σύγχρονη εξάρτηση της κόρης από τον μπαμπά της και υπακοή της σε αυτόν, για το ξεχωριστό ενδιαφέρον και τη φροντίδα του γι’ αυτή και τη γυναικεία υπόστασή της «Στις σύγχρονες βερσιόν» (3η παράγραφος). Με την αντίθεση αναδεικνύεται εμφατικά το θέμα του κειμένου, δηλαδή η μέσω διαφορετικών στερεοτύπων αναπαραγωγή και διαιώνιση της υποτακτικής θέσης της γυναίκας στην εξουσία και στην κηδεμονία του πατέρα και κατ’ επέκταση του άνδρα, αντί αυτός να φροντίζει ώστε η κόρη του να διαμορφώσει μια ελεύθερη προσωπικότητα απαλλαγμένη από τους στερεότυπους ρόλους για τους οποίους την προετοιμάζει η πατριαρχική οικογένεια σύμφωνα με το φύλο της.
Ερώτημα 3ο
Πέντε χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου στο κείμενο είναι:
α. Ο περιγραφικός και ερμηνευτικός λόγος «Πρόκειται εν συντομία … στα παιχνίδια εξουσίας τους», με τον οποίο περιγράφεται/ορίζεται και εξηγείται η «τοξική αρρενωπότητα» και οι εκδηλώσεις της.
β. Η επιδίωξης απρόσωπου, επίσημου, σοβαρού ύφους και αντικειμενικότητας με τη χρήση παθητικής σύνταξης, οριστικής έγκλισης, γ΄ ρηματικού προσώπου και ονοματοποίησης «Μάλιστα, όπως καταδεικνύεται σε σχετικές επιστημονικές μελέτες, η δυνατότητα άσκησης ελέγχου ως ένδειξη εξουσίας γίνεται ταυτόχρονα και η απόδειξη της αρρενωπότητας, ως προϋπόθεση, πλέον, του πραγματικού ανδρισμού».
γ. Η χρήση ειδικού λεξιλογίου από τις επιστήμες της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας, «τοξική αρρενωπότητα», «στερεοτυπικών συμπεριφορών», «ψυχολογικής παραβίασης», «έμφυλων ταυτοτήτων», με το οποίο εκφράζονται με ακριβολογία και σαφήνεια απόψεις σχετικές με την κυριαρχική μορφή της αρρενωπότητας και τις εκδηλώσεις/επιπτώσεις της.
δ. Η επίκληση στη λογική ως τρόπος πειθούς, με επιχειρήματα «καταλήγει να δομεί την ίδια την κοινωνία πατριαρχικά μέσω του ελέγχου και της επιβολής εξουσίας», τεκμήρια/αυθεντίες, π.χ. «όπως καταδεικνύεται σε σχετικές επιστημονικές μελέτες» και «όπως αποκαλύπτουν πολλαπλές έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και άλλων οργανισμών» και παραδείγματα «Απλώνονται σε όλους τους τομείς της ζωής μας, στην πολιτική ζωή, … στο οικονομική σύστημα … στο περιβάλλον … με φαινόμενα εθνικισμού, μιλιταρισμού και πολέμων».
ε. Η λογική δομή και η εξαγωγή συμπερασμάτων, π.χ. «Οι επιπτώσεις αυτού του τοξικού φαινομένου … μιλιταρισμού και πολέμων».
ΘΕΜΑ 3
Το ποιητικό υποκείμενο, που προφανώς είναι άνδρας, αντιμετωπίζει τη γυναίκα με σεβασμό, εκτίμηση, κατανόηση και αγάπη. Θεωρεί ότι οποιαδήποτε αδικία σε βάρος της «κάθε μικρή σου υποταγή», «κάθε χαμένο σου δικαίωμα», «κάθε παραπανίσιο σου φορτίο» έχει οδυνηρή συνέπεια στον ίδιο, τον υποτάσσει «μειώνει τη δική μου ελευθερία», τον προσβάλλει «πληγώνει τη δική μου αξιοπρέπεια» και παραβιάζει αναίσχυντα την προσωπική του ηθική, όπως με ιδιαίτερη παραστατικότητα εκφράζει η μεταφορά «στυγερή κλοπή / απ’ το παγκάρι της δικής μου εκκλησίας». Με τη χρήση των γραμματικών προσώπων αποτυπώνει χαρακτηριστικά τη στάση του. Αρχικά, με β΄ ενικό «σου», «εσύ», απευθύνεται στη γυναίκα – αποστροφή – και εκφράζει την επιθυμία του να την προσεγγίσει και να της συμπαρασταθεί, δραματοποιώντας και ζωντανεύοντας τον λόγο. Με τη διαπλοκή του β΄ με το α΄ πρόσωπο «σου – δική μου», «εσύ – εγώ» καταγράφει τη στενή σχέση και αλληλεξάρτηση των δύο φύλων. Με το α΄ πληθυντικό πρόσωπο στο τέλος του ποιήματος «εμείς» «ατενίζουμε» σε συνδυασμό με τα αξιολογικά επίθετα «Περήφανοι, ασυμβίβαστοι, ωραίοι» να προσδιορίζουν και άντρα και γυναίκα μαζί, αποτυπώνει την πρότασή του για κοινή, αξεχώριστη πορεία άνδρα και γυναίκας. Το ποιητικό υποκείμενο θεωρεί τη γυναίκα ισότιμη σύντροφο, συνοδοιπόρο και συναγωνίστρια σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, όπως παραστατικά εκφράζουν οι εικόνες «στέκεσαι δίπλα μου / στο σπίτι, στη δουλειά ή στο οδόφραγμα» και εκτιμά ότι η ίδια η φύση καθόρισε με θαυμαστή ισορροπία την ισότιμη συνύπαρξή τους «εμείς που η φύση έταξε σε σάρκα μία».
Βρίσκω απόλυτα δίκαιη και αναμενόμενη στη στάση του ποιητικού υποκειμένου, καθώς διαχρονικά έχει αποδειχθεί ότι οι διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας ουσιαστικά επιβαρύνουν τους άνδρες επιφορτίζοντάς τους με περισσότερες υποχρεώσεις, και στερώντας τους έναν ελεύθερο, υπεύθυνο και δραστήριο σύντροφο που τους ολοκληρώνει.
ΘΕΜΑ 4
Δέσμιες των στερεοτύπων
Η ισότητα της γυναίκας με τον άνδρα, με την έννοια ότι η γυναίκα είναι ελεύθερη να αναπτύσσει τις προσωπικές της ικανότητες και να κάνει επιλογές χωρίς περιορισμούς λόγω του φύλου της, είναι διακηρυγμένο ανθρώπινο δικαίωμα. Στην πράξη, όμως, το δικαίωμα αυτό υπονομεύεται και καταργείται από τα στερεότυπα που υπάρχουν στην κοινωνία μας.
Τα στερεότυπα είναι παγιωμένες πεποιθήσεις που δεν τις θεωρούμε ως μια υπόθεση που οφείλουμε να αποδείξουμε με έρευνα, πληροφόρηση, γνώση και κριτική, αλλά τις αποδεχόμαστε ως διαπιστωμένο γεγονός. Στερεότυπες αντιλήψεις δεσμεύουν τη γυναίκα. Τα στερεότυπα για τον ρόλο της γυναίκας αναπαράγονται με πολλούς τρόπους.
Αναπαράγονται από τα ΜΜΕ με την προβολή ωραίων γυναικών σε διαφημίσεις και σε ερωτικά προκλητικές, σε ηδυπαθείς στάσεις, φωτογραφίες περιοδικών, με υπερμεγέθεις σεξιστικούς τίτλους σε μερίδα του Τύπου, με ενημερωτικές εκπομπές στις οποίες οι γυναίκες παίζουν διακοσμητικό ρόλο και με σεξιστικές αναφορές σε τηλεοπτικές πολιτικές συζητήσεις.
Αναπαράγονται από την οικογένεια εφόσον κατανέμονται υποχρεώσεις και ρόλοι σύμφωνα με το φύλο των μελών της, και με τη μίμηση της συμπεριφοράς των γονιών, που λειτουργούν ως πρότυπα, από τα παιδιά τους. Στα παιχνίδια μίμησης, όπου τα παιδιά υποδύονται επαγγελματικούς και κοινωνικούς ρόλους σύμφωνα με το φύλο τους, π.χ. κορίτσι-δασκάλα, αγόρι-γιατρός. Στις παρέες και στις συντροφιές με τις συζητήσεις που γίνονται, με τα αστεία και τα ανέκδοτα.
Αναπαράγονται με τις καθιερωμένες, παραδοσιακές, επικρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις με τις οποίες ενθαρρύνεται και επιβραβεύεται από την κοινωνία μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, ενώ αποδοκιμάζεται και απορρίπτεται κάποια άλλη διαφορετική. Με τη γλώσσα μας, όπου το αρσενικό γένος υπερισχύει, γραμματικώς και συντακτικώς, του θηλυκού, π.χ. γυναίκα πρόεδρος, γυναίκα ολυμπιονίκης, γυναίκα διευθύνων σύμβουλος, γυναίκα νομικός σύμβουλος, γυναίκα πολιτικός μηχανικός ή «Ο Γιώργος και η Μαρία είναι μαθητές» (και όχι μαθήτριες).
Τα στερεότυπα, όμως, δεν είναι ούτε αστεία ούτε αθώα υπόθεση. Έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή της γυναίκας. Διαπράττονται και διαιωνίζονται αδικίες σε βάρος της γυναίκας, καθώς επιφορτίζεται με πολλές υποχρεώσεις χωρίς να έχει την ανάλογη ηθική και υλική αναγνώριση για την προσφορά της.
Η γυναίκα βρίσκεται συχνά αντιμέτωπη με διλήμματα, προκειμένου να επιλέξει ανάμεσα σε αυτό που την ενδιαφέρει και της αρέσει περισσότερο ή σε αυτό που τα κοινωνικά στερεότυπα υπαγορεύουν ή επιβάλλουν, π.χ. σύζυγος και μητέρα ή καριέρα. Μπορεί για τις επιλογές της να αισθάνεται ενοχές. Πέφτει θύμα σεξιστικής συμπεριφοράς και, γενικά, υπομένει ανισότητες και διακρίσεις που επιδρούν καταλυτικά στον ψυχισμό της με τη διαμόρφωση αρνητικής αυτοεικόνας.
Τα στερεότυπα αλλάζουν δύσκολα. Ένα πρώτο βήμα για να απαλλαγεί ο άνθρωπος από διαιωνιζόμενα στερεότυπα και προκαταλήψεις είναι η παραδοχή των λαθεμένων αντιλήψεων που είχε για καιρό. Αυτό θα τον βοηθήσει στον σεβασμό της προσωπικότητας και της ιδιαιτερότητας των άλλων και στις σχέσεις του με αυτούς.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚO ΘΕΜΑ
ΘΕΜΑ 2
Ερώτημα 1ο
Ο τίτλος δικαιολογείται από το περιεχόμενο του κειμένου. Παρόλο που η χρήση της γλώσσας σε αυτόν είναι μεταφορική «Τοξική» και «διαπερνά» προϊδεάζει τον αναγνώστη με τη χρήση της λέξης «αρρενωπότητα», στην οποία πυκνώνεται το θέμα του κειμένου. Αποτελείται από δύο μέρη «Τοξική αρρενωπότητα:» και «Πώς διαπερνά όλη μας τη ζωή» που αποτελούν τους άξονες ανάπτυξης του κειμένου. Αναφορά στην «Τοξική αρρενωπότητα» γίνεται στις δύο πρώτες και στην τελευταία παράγραφο του κειμένου στις οποίες ορίζεται/περιγράφεται το νόημά της και παρουσιάζονται οι εκφάνσεις της «Μιλάμε δηλαδή για “αντρίκιες” συμπεριφορές…» και στις υπόλοιπες αναλύονται η διείσδυσή της σε όλους τους τομείς της ζωής μας και οι επιπτώσεις της σε αυτούς «Οι επιπτώσεις αυτού του τοξικού φαινομένου δεν περιορίζονται…».
Από το υπό συγγραφή βιβλίο των Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και Υπαπαντής Η. Ζουρούδη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου