Ο εθισμός στο Διαδίκτυο
Θα πρέπει εκ προοιμίου να επισημανθεί ότι στην εποχή μας η ενασχόληση με το Διαδίκτυο και με τις συσκευές (ηλεκτρονικός υπολογιστής, έξυπνο κινητό, έξυπνη τηλεόραση) που παρέχουν πρόσβαση σε αυτό δεν είναι συνήθεια, είναι αίτημα των καιρών, είναι ανάγκη. Το Διαδίκτυο δεν είναι απλώς είδωλο του πραγματικού κόσμου· είναι ένας φανταστικός -με όλη τη σημασία της λέξης- κόσμος, που η περιήγησή του γοητεύει τον χρήστη. Στο Διαδίκτυο άνθρωποι κάθε ηλικίας, ιδιαίτερα οι νέοι, αναζητούν, ανακαλύπτουν και αξιοποιούν πράγματα που ικανοποιούν βασικές ανάγκες τους: πληροφορίες, γνώσεις για θέματα που τους ενδιαφέρουν, μουσική και διασκέδαση, δημιουργικές ιδέες, επικοινωνία και γνωριμία με άλλους ανθρώπους. Αλλά αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερη χρήση του Διαδικτύου γίνεται, τόσο περισσότερο, πληρέστερα και καλύτερα ικανοποιούνται οι ανάγκες του χρήστη του; Αν η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι καταφατική, τότε πού βρίσκονται τα όρια του εθισμού, πότε κάποιος γίνεται εθισμένος και εξαρτημένος από αυτό;
Εθισμένος και εξαρτημένος από το Διαδίκτυο γίνεται ένας χρήστης του, εφόσον λόγω της συνεχούς και για μεγάλο χρονικό διάστημα χρήσης του καταλήγει να πιστεύει ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει φυσιολογικά χωρίς αυτή, δεν είναι συνεπής στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών του στο σχολείο, στην εργασία και στο σπίτι, προτιμά την ενασχόληση με το Διδίκτυο από προσωπικές σχέσεις και κοινωνικές εκδηλώσεις στον πραγματικό, όχι στον ψηφιακό, κόσμο, χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο ως τρόπο διαφυγής από προβλήματά του και βελτίωσης της ψυχικής διάθεσης στην οποία βρίσκεται, νιώθει ανήσυχος, ενοχλημένος και δυσαρεστημένος, όταν πρέπει να «βγει από το Διαδίκτυο» και βρίσκεται σε αδυναμία να ελέγξει ή να μειώσει τη χρήση του.
Η λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν κάποιον στην κατάχρηση του Διαδικτύου και στον εθισμό σε αυτό είναι η σχετικά εύκολη πρόσβαση στην τεχνολογία αυτή, οι δυνατότητες που προσφέρει, η περιέργεια, η ευχαρίστηση που μπορεί ο χρήστης να αντλήσει από την ανακάλυψη νέων τρόπων ψυχαγωγίας και διασκέδασης, όπως είναι τα διαδικτυακά παιχνίδια, η διάδραση, δηλαδή η δυνατότητα του χρήστη να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον της εφαρμογής, να συμμετέχει στην εξέλιξή της και να ελέγχει δυναμικά την παρουσίαση της πληροφορίας στην οθόνη του, η άγνοια για τις συνέπειες και τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την πολύωρη χρήση του Διαδικτύου.
Οι συνέπειες για τη σωματική, ψυχική και κοινωνική υγεία από τον εθισμό στο Διαδίκτυο και την εξάρτηση από αυτό είναι πολλές και ποικίλες. Από ερευνητικές μελέτες έχουν πρατηρηθεί σημαντική μείωση σε ώρες ύπνου και ξεκούρασης, αποχή από αθλητικές δραστηριότητες, προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις και μειωμένη συμμετοχή στις συναναστροφές με άλλους ανθρώπους και σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Οι προσωπικές επαφές υποκαθίστανται από απρόσωπες εικονικές σχέσεις και ο χρήστης οδηγείται συχνά σε οικογενειακές συγκρούσεις για τον περιορισμό της χρήσης του Διαδικτύου, στην απομόνωση και στην αποξένωση από το οικείο και το ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον. Εμφανίζονται, επίσης, στρες, αύξηση της επιθετικότητας και καταθλιπτική διάθεση. Τέλος, με τον εθισμό στο Διαδίκτυο και την έκθεση στην ακτινοβολία της ασύρματης τεχνολογίας (Wi Fi, Bluetooth, και Data) συνδέονται και σωματικές παθήσεις, μυοσκελετικά άλγη, πονοκέφαλοι, ξηροφθαλμία, αύξηση μυωπίας και πνευματικές διαταραχές, όπως έλλειψη συγκέντρωσης και διαταραχές των λειτουργιών μάθησης και μνήμης.
Σήμερα, η εξοικείωση του ανθρώπου με τη χρήση του Διαδικτύου γίνεται από την παιδική ηλικία, καθώς πολλά παιδιά περνούν αρκετό χρόνο τους παρακολουθώντας και παίζοντας στην οθόνη του κινητού, του tablet ή του υπολογιστή διαδικτυακά προγράμματα και παιχνίδια. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό, από αυτή την ηλικία, να μάθει ο άνθρωπος πώς να χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο. Ασφαλώς, πολύ καθοριστική είναι η στάση των γονιών στο θέμα αυτό. Οι γονείς, τηρώντας μια κοινή στάση, πρέπει όχι μόνο να ενδιαφέρονται και να ελέγχουν τον χρόνο και τα προγράμματα που παρακολουθεί το παιδί τους στο Διαδίκτυο, αλλά και να προσπαθούν να το συμβουλεύουν και να το πείθουν για τους λόγους για τους οποίους πρέπει να χρησιμοποιείται προσεκτικά και όχι ανεξέλεγκτα το Διαδίκτυο. Παράλληλα, κύριο μέλημά τους θα πρέπει να είναι η καλλιέργεια και υιοθέτηση εναλλακτικών δραστηριοτήτων που θα αποσπούν το ενδιαφέρον του παιδιού από το Διαδίκτυο, η ενθάρρυνση και η επιδίωξη της ενεργητικής συμμετοχής τους σε ομαδικά παιχνίδια και αθλήματα και σε κοινωνικές επαφές. Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι στο θέμα αυτό οφείλουν να είναι η σχολική κοινότητα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών και όσοι μπορούν, προσφέροντας κατάλληλη ενημέρωση και γνώση, να συμβάλλουν στη διαμόρφωση ανθρώπων που θα αξιοποιούν τα τεχνολογικά μέσα και το Διαδίκτυο, για να κάνουν τη ζωή τους υγιή, δημιουργική, άνετη, όμορφη και χαρούμενη.
Σπυρίδων Κ. Κούτρας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου