Τεχνολογία και ηθική διαμόρφωση του ανθρώπου
Επιδρά θετικά ή αρνητικά στην ηθική διαμόρφωση του ανθρώπου η τεχνολογία; Αρχικά, η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι καταφατική.
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι ο άνθρωπος διαμορφώνεται πνευματικά, ψυχικά και ηθικά ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο ζει και τις επιδράσεις που δέχεται από αυτό. Όσο πιο ευνοϊκές είναι οι περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες ανατρέφεται και ζει, τόσο πιο άρτια προσωπικότητα διαμορφώνει, πνευματικά καλλιεργημένη, ψυχικά ισορροπημένη και ηθικά ακέραιη. Ευνοϊκό είναι το περιβάλλον που προσφέρει στον άνθρωπο τις δυνατότητες και τα μέσα να μορφώνεται, να ψυχαγωγείται, να εντάσσεται στην κοινωνία ως λειτουργικό μέλος της, να εργάζεται, να έχει οικονομική ευχέρεια, να ζει με άνεση και αξιοπρέπεια, να προστατεύονται τα δικαιώματά του και να νιώθει ασφαλής. Αντίθετα, σε ένα στερητικό περιβάλλον, οι δυνατότητες ή οι περισσότερες από αυτές λείπουν και ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με την αγωνία και τον αγώνα της επιβίωσης και αναγκάζεται να καταφύγει ακόμα και σε αθέμιτα μέσα για την ικανοποίηση στοιχειωδών αναγκών του. Είναι επιβεβαιωμένο εμπειρικά και στατιστικά ότι τα κρούσματα παραβατικότητας και εγκληματικότητας είναι περισσότερα σε πληθυσμούς με έντονα βιοτικά προβλήματα και έλλειψη μόρφωσης.
Η τεχνολογία συμβάλλει ώστε να διαμορφωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την εξασφάλιση ικανοποιητικού βιοτικού επιπέδου, μόρφωσης, ψυχαγωγίας και ευημερίας σχεδόν όλων των ανθρώπων που ζουν σε τεχνολογικά και οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Η αύξηση της παραγωγής, η κατανομή του πλούτου σε όλους τους ανθρώπους που συμμετέχουν με την εργασία τους στη διαδικασία παραγωγής του, ο περιορισμός των κοινωνικών ανισοτήτων, η υποχρεωτική εκπαίδευση και οι δυνατότητες για ανώτερες σπουδές και για δια βίου παιδεία, η ασφάλιση και η υγειονομική περίθαλψη όλων των ανθρώπων έχουν γίνει, χάρη στην τεχνολογία και την πρόοδο του πολιτισμού που η χρήση της συνεπάγεται, δικαίωμα και κτήμα όλων των ανθρώπων. Όλα αυτά θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι συμβάλλουν αναμφισβήτητα στην ηθική βελτίωση του ανθρώπου, αν δε θέλουμε να πέσουμε σε λογικές αντιφάσεις αναιρώντας την ευεργετική παιδευτική δύναμη των αγαθών της γνώσης, της ψυχαγωγίας και της ευημερίας, για τα οποία ο άνθρωπος αποδύθηκε σε επίπονους και σκληρούς αγώνες οκονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Βέβαια, η ηθική πρόοδος του ανθρώπου δεν είναι ανάλογη με την πρόοδο που σημείωσε σε άλλους τομείς. Δυστυχώς, εξακολουθούν να υπάρχουν στη ζωή του σοβαρά προβλήματα αμοραλισμού, εξαχρείωσης, κυνισμού, βίας και καταπάτησης απαράγραπτων ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τα φαινόμενα αυτά παρουσιάζονται ως συμπτώματα νοσηρότητας, παθογένειας, όχι μόνο στα πλαίσιο της κοινωνικής ζωής αλλά και στις διεθνείς σχέσεις. Η τεχνολογία φαίνεται να έχει παίξει και αυτή το δικό της ρόλο στην ανηθικότητα της εποχής μας. Η δύναμη που προσφέρει οδήγησε σε αλαζονεία, σε απληστία και ασυδοσία όσους την κατέχουν: ολοκληρωτικά καθεστώτα, κυβερνήσεις, ισχυροί παράγοντες της οικονομικής και πολιτικής ζωής. Η δύναμη, όσο μεγαλώνει, καταργεί τα σύνορα ανάμεσα στο καλό και στο κακό, ανάμεσα στο δίκαιο και στο άδικο. «Όταν η δύναμη γίνεται απόλυτη, οι αξίες χάνονται», (Jacques Ellul).
Ως επίλογο θα αναφέρουμε τα λόγια του Ε.Π. Παπανούτσου, από την Πρακτική Φιλοσοφία του, 1965: «Ας το πάρουμε μια για πάντα απόφαση· αφού μπήκαμε στο δρόμο των επιστημονικών και τεχνικών κατακτήσεων, δε γίνεται πια να γυρίσομε πίσω. Αλλά ούτε ωφελεί. Απάρνηση της προόδου σ’ αυτό τον τομέα σημαίνει επάνοδο στη βαρβαρότητα. Ευτυχέστερη και ηθικότερη θα γίνει η ανθρωπότητα όχι δεσμεύοντας αλλά αφήνοντας πιο ελεύθερο ακόμη το πνεύμα. Η σωτηρία μας είναι όχι λιγότερη, αλλά περισσότερη και βαθύτερη μάθηση».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου