ΤΑ ΡΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ρηματικά πρόσωπα ονομάζουμε τους μορφολογικούς τύπους που δείχνουν τα πρόσωπα της ομιλίας, ενώ αριθμό τούς μορφολογικούς τύπους που δείχνουν την ποσότητα των υποκειμένων του ρήματος.
Τα ρηματικά πρόσωπα είναι τρία:
α΄ (εγώ),
β΄ (εσύ) και
γ΄ (αυτός) (στον ενικό αριθμό) και
α΄ (εμείς),
β΄ (εσείς) και
γ΄ (αυτοί) (στον πληθυντικό αριθμό).
Τι εκφράζουν τα ρηματικά πρόσωπα
Tο α΄ ενικό πρόσωπο:
α. Εκφράζει υποκειμενικότητα.
β. Εκφράζει προσωπικό βίωμα/εμπειρία και προσδίδει στον λόγο την αυθεντικότητα και την εγκυρότητα της προσωπικής μαρτυρίας.
γ. Χρησιμοποιείται όταν ο συγγραφέας θέλει να διαχωρίσει τη θέση του για κάποιο θέμα ή να τονίσει τη συμβολή του σε αυτό.
δ. Δίνει εξομολογητικό τόνο στο κείμενο.
ε. Δίνει αμεσότητα, οικειότητα και ζωντάνια στον λόγο.
Το β΄ ενικό πρόσωπο είναι το πρόσωπο του διαλόγου, γι’ αυτό δίνει στον λόγο:
α. Παραστατικότητα και ζωντάνια.
β. Δραματικότητα (θεατρικότητα).
γ. Αμεσότητα, που οφείλεται κυρίως στην αποστροφή του συγγραφέα σε συγκεκριμένο πρόσωπο ή σε προσωποποιημένο αντικείμενο ή σε αφηρημένη ιδέα.
δ. Οικειότητα, που επιτυγχάνεται με συναισθηματική προσέγγιση του άλλου.
Συνηθισμένη είναι και η χρήση του β΄ ενικού αντί του γ΄, π.χ. εάν νομίζεις αντί εάν κάποιος νομίζει, ή και του α΄ ενικού προσώπου, π.χ. κι εσύ πίστεψες αντί κι εγώ πίστεψα (νόθο β΄ ενικό). Στην περίπτωση αυτή ο συγγραφέας δεν απευθύνεται σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά σε κάθε άνθρωπο γενικά και αόριστα ή στον εαυτό του (αυτοαναφορικότητα, κυρίως στον προφορικό και στον ποιητικό λόγο).
Με τη χρήση, ωστόσο, του β΄ ενικού ο λόγος αποκτά αμεσότητα και οικειότητα.
Όταν το β΄ ενικό πρόσωπο είναι σε προστακτική έγκλιση, π.χ. διάβαζε, ή σε προτρεπτική υποτακτική, π.χ. να διαβάζεις, τότε προσδίδει στον λόγο άμεσα διδακτικό τόνο και επικρατεί ύφος/τόνος παραινετικός, νουθετικός, φρονηματιστικός ή και παρακλητικός.
Το γ΄ ενικό πρόσωπο:
εκφράζει αντικειμενικότητα (και μάλιστα σε συνδυασμό με οριστική έγκλιση) και δημιουργεί συναισθηματική αποστασιοποίηση. Κάνει το ύφος του λόγου ουδέτερο, απρόσωπο και αντικειμενικό. Γι’ αυτό προτιμάται σε αποδεικτικά κείμενα και στον δημοσιογραφικό λόγο (είδηση, άρθρο).
Με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου ο συγγραφέας εντάσσει και τον εαυτό του σε ένα σύνολο ανθρώπων, σε ένα συλλογικό υποκείμενο, σε ένα «εμείς» και εκφράζει συλλογική εμπειρία. Πολλές φορές το «εμείς» σημαίνει «εμείς οι άνθρωποι», οπότε εκφράζεται πανανθρώπινη εμπειρία. Με τη γενίκευση αυτή:
α. Ο λόγος αποκτά εγκυρότητα και πειστικότητα.
β. Αποκτά αμεσότητα και οικειότητα.
γ. Εκφράζεται κοινή ευθύνη και χρέος.
δ. Διευκολύνεται η επικοινωνία του συγγραφέα με τον αναγνώστη.
Το β΄ πληθυντικό πρόσωπο είναι το πρόσωπο του διαλόγου, γι’ αυτό δίνει στον λόγο:
α. Παραστατικότητα και ζωντάνια.
β. Δραματικότητα (θεατρικότητα).
γ. Αμεσότητα, που οφείλεται κυρίως στην αποστροφή του συγγραφέα σε συγκεκριμένο πρόσωπο ή σε προσωποποιημένο αντικείμενο ή σε αφηρημένη ιδέα.
δ. Επισημότητα, τυπικότητα ή ευγένεια.
Όταν το β΄ πληθυντικό πρόσωπο είναι σε προστακτική έγκλιση, π.χ. διαβάζετε, ή σε προτρεπτική υποτακτική, π.χ. να διαβάζετε, τότε προσδίδει στον λόγο άμεσα διδακτικό τόνο και επικρατεί ύφος/τόνος παραινετικός, νουθετικός, φρονηματιστικός ή και παρακλητικός.
Το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο εκφράζει αντικειμενικότητα και δημιουργεί συναισθηματική αποστασιοποίηση, γι’ αυτό προτιμάται σε αποδεικτικά κείμενα και στον δημοσιογραφικό λόγο (είδηση, άρθρο).
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Κείμενο
Από τη μια είναι λογικό, καθώς ως γονείς πρέπει να φροντίζουμε για την εξασφάλιση των αναγκαίων αγαθών, για την τήρηση κανόνων και πειθαρχίας στη ζωή των παιδιών μας και φυσικά να μεριμνούμε για εκείνα που χρειάζονται για να αντεπεξέλθουν στις ευθύνες της μελλοντικής ενήλικης ζωής τους. Από την άλλη, οι ειδικοί συμφωνούν ότι το παιχνίδι μαθαίνει και διασκεδάζει.
Φωτεινή Βασιλοπούλου, «Αφήστε το παιδί σας να παίζει», vita.gr, 27.11.2017
Θέμα
Ποια ρηματικά πρόσωπα χρησιμοποιούνται στο παραπάνω κείμενο; Να ερμηνεύσετε τη χρήση τους.
Απάντηση
Στο κείμενο χρησιμοποιούνται το γ΄ ρηματικό πρόσωπο, π.χ. «είναι», «χρειάζονται», και το α΄ πληθυντικό πρόσωπο, π.χ. «φροντίζουμε», «μεριμνούμε».
Το γ΄ ρηματικό πρόσωπο χρησιμοποιείται όταν η συγγραφέας αναφέρεται στα παιδιά και στις ανάγκες τους και στη γνώμη ειδικών (τρίτων) για την προσφορά του παιχνιδιού. Με τη χρήση του τρίτου προσώπου προσδίδει αντικειμενικότητα στον λόγο της.
Το α΄ πληθυντικό πρόσωπο χρησιμοποιείται όταν η συγγραφέας αναφέρεται στους γονείς, στους οποίους εντάσσει και τον εαυτό της. Έτσι, προσδίδεται οικειότητα στον λόγο για την κοινή ευθύνη των γονιών να μεριμνούν για τα παιδιά τους.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΑΣΚΗΣΗ 1
Κείμενο
Οι 6 πυλώνες της ευτυχίας
Ελεύθερος χρόνος: Δημιουργήστε τον. Έχοντας όλοι μας –είτε εργαζόμαστε είτε φροντίζουμε την οικογένειά μας είτε τα συνδυάζουμε και τα δύο– περιορισμένο χρόνο από τις υποχρεώσεις που τρέχουν, συχνά νιώθουμε εγκλωβισμένοι σε μια καθημερινότητα που δεν ορίζουμε. Βρείτε τρόπους να δημιουργήσετε λίγο ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό σας. Αξιοποιήστε τον με τρόπο που να σας γεμίζει.
Βάλια Παυλίδου, psychologynow.gr, 4.2.2020
Θέμα
Ποια πρόσωπα χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην παραπάνω παράγραφο;
Πώς ερμηνεύετε (ως προς το νόημα και ως προς το ύφος) τη χρήση καθενός από αυτά;
Απάντηση
Η συγγραφέας χρησιμοποιεί α΄ πληθυντικό πρόσωπο, π.χ. «φροντίζουμε», «νιώθουμε», «ορίζουμε», β΄ πληθυντικό πρόσωπο, π.χ. «Δημιουργήστε», «Βρείτε», «Αξιοποιήστε», και γ΄ ρηματικό πρόσωπο, π.χ. «τρέχουν», «γεμίζει». Με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου η συγγραφέας εντάσσει και τον εαυτό της στο συλλογικό υποκείμενο «εμείς οι άνθρωποι» και εκφράζει ως κοινή εμπειρία όσα βιώνουμε, όσα χρειαζόμαστε και όσα πρέπει να κάνουμε για την ευτυχία μας. Ο λόγος της αποκτά αμεσότητα, οικειότητα, εγκυρότητα και πειστικότητα.
Με τη χρήση του β΄ πληθυντικού προσώπου, σε προστακτική έγκλιση, η συγγραφέας απευθύνεται άμεσα, σε ευθύ λόγο, στους αναγνώστες και τους συνιστά, τους υποδεικνύει τι να κάνουν για την ευτυχία τους. Ο λόγος αποκτά ύφος συνομιλιακό, συμβουλευτικό, παραινετικό. Τόσο με τη χρήση του α΄ όσο και με τη χρήση του β΄ πληθυντικού προσώπου, η συγγραφέας επικοινωνεί καλύτερα με τους αναγνώστες και τους ευαισθητοποιεί στο ζήτημα της ευτυχίας.
Με τη χρήση του γ΄ ρηματικού προσώπου, ενικού και πληθυντικού, η συγγραφέας παρουσιάζει με αντικειμενικό τρόπο τις καθημερινές υποχρεώσεις που κάνουν τον άνθρωπο να νιώθει εγκλωβισμένος και τον ελεύθερο χρόνο που τον γεμίζει απαραίτητο. Το ύφος του λόγου γίνεται ουδέτερο, απρόσωπο και αντικειμενικό.
ΑΣΚΗΣΗ 2
Κείμενο
Γιατί οι άνθρωποι γίνονται ρατσιστές;
Πολλά στοιχεία του χαρακτήρα μας, αλλά και η γενικότερη συμπεριφορά μας διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό όταν είμαστε ακόμα μικροί. Όταν τα μέλη της οικογένειάς μας ή του στενού μας κύκλου εκφράζουν ρατσιστικές απόψεις, είναι σύνηθες να τις υιοθετούμε και εμείς, θέλοντας ή μη, και να τις μεταφέρουμε στην ενήλικη ζωή μας.
Θεόδουλος Γεωργιάδης, «Ρατσισμός: Το σημερινό θύμα είναι ο αυριανός θύτης», pathfinder.gr, 21.3.2015
Θέμα
Στο παραπάνω κείμενο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί α΄ πληθυντικό πρόσωπο. Να αναδιατυπώσετε το κείμενο χρησιμοποιώντας γ΄ πληθυντικό πρόσωπο. Τι αλλάζει ως προς το ύφος μετά την αναδιατύπωση;
Αναδιατύπωση του κειμένου από α΄ πληθυντικό σε γ΄πληθυντικό πρόσωπο: Πολλά στοιχεία του χαρακτήρα τους (των ανθρώπων), αλλά και η γενικότερη συμπεριφορά τους διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό όταν είναι ακόμα μικροί. Όταν τα μέλη της οικογένειάς τους ή του στενού τους κύκλου εκφράζουν ρατσιστικές απόψεις, είναι σύνηθες να τις υιοθετούν και αυτοί, θέλοντας ή μη, και να τις μεταφέρουν στην ενήλικη ζωή τους.
Ενώ στο αρχικό κείμενο η επίδραση του οικογενειακού και του στενού περιβάλλοντος στην υιοθέτηση ρατσιστικών απόψεων με τη χρήση α΄ πληθυντικού προσώπου εκφράζεται σε προσωπικό, άμεσο και οικείο ύφος, στο αναδιατυπωμένο κείμενο με τη χρήση του γ΄ προσώπου το ύφος γίνεται ουδέτερο, απρόσωπο και αντικειμενικό και παρατηρείται αποστασιοποίηση τόσο του συγγραφέα όσο και του αναγνώστη.
ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Το α΄ ενικό πρόσωπο
Με το α΄ ενικό πρόσωπο (εγώ) το υποκείμενο εκφράζει προσωπικές σκέψεις, εμπειρίες και συναισθήματα. Με τη χρήση του α΄ ενικού ο λόγος αποκτά υποκειμενικότητα, καθώς το υποκείμενο μιλάει για τον εαυτό του και καταθέτει τις απόψεις του για γεγονότα και καταστάσεις, όπως τα «βλέπει» από τη δική του (εσωτερική) οπτική γωνία, αλλά και αμεσότητα, οικειότητα και ζωντάνια, καθώς δημιουργείται η εντύπωση ότι το υποκείμενο εκθέτει τις απόψεις του προσωπικά στον αναγνώστη. Έτσι, ο αναγνώστης μπορεί ευκολότερα να συμμεριστεί και να κατανοήσει το υποκείμενο (ενσυναίσθηση), με αποτέλεσμα να ενισχύεται το νοηματικό αποτέλεσμα.
Το α΄ενικό πρόσωπο συνδυάζεται με ομοδιηγητικό/δραματοποιη-μένο αφηγητή και προσδίδει στην αφήγηση εγκυρότητα και πειστικότητα, καθώς ο λόγος αποκτά το κύρος του αυτόπτη μάρτυρα.
Το α΄ ενικό πρόσωπο, ανάλογα με το περιεχόμενο, μπορεί να δημιουργεί εξομολογητικό ύφος και χαμηλόφωνο τόνο, αλλά και λυρικό ύφος με εξηρμένο/υψηλόφωνο τόνο.
Όταν, συνήθως με α΄ ενικό πρόσωπο και ενεστώτα χρόνο, οι ήρωες μιλάνε μόνοι τους και εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, χωρίς να απευθύνουν τον λόγο σε άλλον και χωρίς να παρεμβαίνει ο αφηγητής, τότε έχουμε εσωτερικό μονόλογο.
Το α΄ πληθυντικό πρόσωπο
Με το α΄ πληθυντικό πρόσωπο (εμείς) δηλώνεται ότι το υποκείμενο εντάσσει τον εαυτό του σε ένα συλλογικό υποκείμενο, το «εμείς», του οποίου αισθάνεται μέλος και για λογαριασμό του οποίου μιλάει. Με το α΄ πληθυντικό εκφράζεται όχι πια προσωπική, αλλά συλλογική άποψη και εμπειρία.
Το συλλογικό υποκείμενο / εμείς μπορεί να είναι ποικίλες ομάδες ανθρώπων, στενότερες ή ευρύτερες, π.χ. οικογένεια, παρέα, σχολική τάξη, ολόκληρη γενιά, κάτοικοι μιας πόλης, ολόκληρος ο λαός, το έθνος κτλ. Σε πολλά κείμενα, μάλιστα, το «εμείς» σημαίνει «εμείς οι άνθρωποι» και τότε η αφήγηση αποκτά πανανθρώπινο χαρακτήρα.
Η χρήση του α΄ πληθυντικού προσδίδει στον λόγο αμεσότητα και οικειότητα, καθώς ο αναγνώστης εντάσσει τον εαυτό του στο «εμείς», οπότε πομπός και δέκτης είναι μαζί, βρίσκονται από την ίδια μεριά, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να θεωρεί τον εαυτό του μέρος της αφήγησης, να βιώνει με προσωπικό τρόπο τον λόγο του πομπού, και να ενισχύεται η ενσυναίσθησή του.
Το β΄ πρόσωπο
Το β΄ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού (εσύ-εσείς) δημιουργεί αποστροφή προς πρόσωπο (ή προσωποποιημένη έννοια) ή προς τον αναγνώστη ή προς εαυτόν (οπότε ισοδυναμεί με [άτυπο] εσωτερικό μονόλογο).
Η αποστροφή είναι μισός διάλογος. Δραματοποιεί και άρα ζωντανεύει την αφήγηση, γιατί εισάγει δεύτερο πρόσωπο σε αυτή, οπότε δημιουργείται θεατρική σκηνή με δύο πρόσωπα από τα οποία το ένα απευθύνει τον λόγο στο άλλο. Με την αποστροφή εκφράζεται η διάθεση του υποκειμένου να επικοινωνήσει με αυτόν στον οποίο απευθύνει τον λόγο, γι’ αυτό και στην αποστροφή το β΄ πρόσωπο διαπλέκεται με το α΄ με το οποίο εκφράζονται με αμεσότητα αυτά που θέλει να μεταδώσει το υποκείμενο, εκφράζεται δηλαδή με αμεσότητα ο εσώτερος άνθρωπος (σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες, διαθέσεις, στόχοι κ.λπ.). Επιπλέον, με την αποστροφή διευκολύνεται ο αναγνώστης στην κατανόηση του κειμένου, επειδή, έχοντας την αίσθηση ότι ο λόγος απευθύνεται σε αυτόν, εντείνει την προσοχή του στα λεγόμενα, για να μπορεί να σχηματίσει άποψη και να απαντήσει –υποτίθεται– στη συνέχεια.
Πολλές φορές, ιδιαίτερα στον προφορικό λόγο, χρησιμοποιείται το λεγόμενο νόθο β΄ πρόσωπο, το οποίο στην ουσία δεν είναι β΄ πρόσωπο, αλλά ισοδυναμεί με α΄ ή γ΄ και χρησιμοποιείται όταν ο ομιλητής θέλει να αποφύγει να εκφραστεί με τα άλλα δύο πρόσωπα. Στον λόγο λειτουργεί όπως η αποστροφή και επιπλέον, επειδή αποτελεί και στοιχείο του προφορικού λόγου, ζωντανεύει περισσότερο την αφήγηση. Λόγου χάρη: Και τι να κάνεις; Και τι να πεις; που ισοδυναμούν: Και τι να κάνω; Και τι να πω; ή Και τι να κάνει κανείς; Και τι να πει κανείς;
Το γ΄ πρόσωπο
Με το γ΄ πρόσωπο ενικού (αυτός, αυτή, αυτό) και πληθυντικού (αυτοί, αυτές, αυτά) περιγράφονται γεγονότα και καταστάσεις που δεν αφορούν ούτε το «εγώ» ούτε το «εσύ», αλλά αφορούν άλλους για τους οποίους γίνεται ο λόγος. Με τη χρήση του γ΄ προσώπου η αφήγηση αποκτά γρήγορο ρυθμό και ο λόγος αντικειμενικότητα και συναισθηματική αποστασιοποίηση.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Κείμενο
Τη γλώσσα μου δεν ήταν εύκολο
να τη φυλάξω
ανάμεσα σε γλώσσες που πήγαιναν να
την καταβροχθίσουν
όμως στη γλώσσα μου συνέχιζα πάντα
να μετράω
στη γλώσσα μου έφερνα τον χρόνο στα
μέτρα του κορμιού
στη γλώσσα μου πολλαπλασίαζα την
ηδονή ως το άπειρο
μ’ αυτή ξανάφερνα στον νου μου ένα
παιδί
με άσπρο σημάδι από πετριά στο κουρεμένο του κεφάλι.
Πάσχιζα να μη χάσω ούτε μια της
λέξη
γιατί σ’ αυτή τη γλώσσα μου μιλούσαν
κι οι νεκροί.
Τίτος Πατρίκιος, «Η γλώσσα μου», στο Η ηδονή των παρατάσεων, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1998
Θέμα
Σε ποιο ρηματικό πρόσωπο ακούγεται η φωνή του ποιητικού υποκειμένου στο παραπάνω ποίημα; Πώς η γλωσσική αυτή επιλογή εξυπηρετεί το νόημα και το ύφος του κειμένου;
Απάντηση
Η φωνή του ποιητικού υποκειμένου ακούγεται σε α΄ ενικό πρόσωπο («συνέχιζα», «έφερνα»). Με το α΄ ενικό πρόσωπο το ποιητικό υποκείμενο εκφράζει τις προσωπικές του απόψεις και συναισθήματα για τη γλώσσα. Θεωρεί ότι η εθνική του γλώσσα απειλείται και εξηγεί τις προσπάθειές του για τη διατήρησή της. Ο λόγος του ποιητικού υποκειμένου ακούγεται άμεσος, οικείος και ειλικρινής, το ύφος γίνεται εξομολογητικό και ο τόνος χαμηλόφωνος, με αποτέλεσμα να μεταδίδεται στον αναγνώστη με αμεσότητα τόσο η αγωνία για τη διατήρηση της γλώσσας όσο και ο σεβασμός του προς αυτή και η ευγνωμοσύνη του για τη συμβολή της στη διαμόρφωση της ατομικής, αλλά και της εθνικής συνείδησης. Έτσι, ο αναγνώστης μπορεί να συμμεριστεί την αγωνία του ποιητικού υποκειμένου και να παραδειγματιστεί από την υπεύθυνη στάση του.
ΑΣΚΗΣΗ
Κείμενο
Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι·
μα το νερό γλυφό.
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ’ όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Γιώργος Σεφέρης, «Άρνηση», στο Ποιήματα, φιλ. επιμ. Γ. Π. Σαββίδης, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1972
Θέμα
Σε ποιο ρηματικό πρόσωπο γίνεται η ποιητική αφήγηση στο παραπάνω ποίημα; Να παρουσιάσετε τη συμβολή του στο νόημα και στο ύφος του κειμένου.
Απάντηση
Η ποιητική αφήγηση γίνεται σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο («διψάσαμε», «γράψαμε», «πήραμε», «αλλάξαμε»). Με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου το ποιητικό υποκείμενο εντάσσει τον εαυτό του στο «εμείς» και μιλά για λογαριασμό αυτού του «εμείς». Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για το ποιος μπορεί να είναι αυτό το «εμείς»· για κάθε ερμηνεία, όμως, με το α΄ πληθυντικό πρόσωπο περιγράφεται μια συλλογική εμπειρία. Μπορούμε να δεχθούμε ότι το «εμείς» είναι ένα ερωτικό ζευγάρι, για το οποίο η φύση αρνήθηκε να κρατήσει γραμμένο «τ’ όνομά της», αρνήθηκε να τους ξεδιψάσει («μα το νερό γλυφό») και τελικά η ζωή απέδειξε ότι ήταν «λάθος» τα σχέδιά τους και αρνήθηκε να τα πραγματοποιήσει, με αποτέλεσμα να τα αρνηθούν («κι αλλάξαμε ζωή»). Μπορούμε να δεχθούμε ότι το «εμείς» είναι «εμείς οι άνθρωποι», οπότε η ποιητική αφήγηση αποκτά πανανθρώπινο χαρακτήρα και αφορά όλους τους ανθρώπους που ξεκινάνε με πάθος και όνειρα για τη ζωή, αλλά στην πορεία διαπιστώνουν ότι η ζωή τους είναι λάθος και αναγκάζονται να την αλλάξουν.
Με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου η ποιητική αφήγηση αποκτά αμεσότητα και οικειότητα, καθώς ο αναγνώστης συντάσσεται με το «εμείς», θεωρεί ότι η ποιητική αφήγηση τον αφορά προσωπικά, με αποτέλεσμα να μπορεί να κατανοήσει καλύτερα την τραγικότητα της διάψευσης που ζουν οι ήρωες του ποιήματος και να συναισθανθεί το συναισθηματικό κόστος της απογοήτευσης που αυτή συνεπάγεται. Ο τόνος που κυριαρχεί είναι ο χαμηλόφωνος/εξομολογητικός, κατάλληλος να εκφράσει την πίκρα της απογοήτευσης και την αναγκαστική και ρεαλιστική προσαρμογή στα νέα
δεδομένα.
Από τα βιβλία μας Γράψ’ το έτσι! α΄ και β΄ τεύχος.
Σπυρίδων Κ. Κούτρας – Υπαπαντή Ζουρούδη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου