Πρόθεση του συγγραφέα και τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου

 

         ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

         ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

         Το κριτήριο αξιολόγησης περιέχεται στο υπό έκδοση βιβλίο των Σπυρίδωνος Κούτρα

         και Υπαπαντής Ζουρούδη, εκδόσεις Σαββάλας. 

 

Κείμενο 1 (Μη λογοτεχνικό, 14470)

 

Επικοινωνήστε με τους εφήβους μέσω της ενεργητικής ακρόασης

 

Το παρακάτω κείμενο της ψυχολόγου Πένυ Κόκκολα αντλήθηκε από την ιστοσελίδα psysocial.gr και αναφέρεται στις στρατηγικές ενεργητικής ακρόασης που πρέπει να εφαρμόζουν οι γονείς στις σχέσεις τους με τους έφηβους. Είναι ελαφρά διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης.

 

Οι έφηβοι περνούν μια περίοδο έντονης προσαρμογής και με την αβεβαιότητα που προκαλείται από όλες αυτές τις αλλαγές έρχεται η ενισχυμένη ευαισθησία. Η βαθιά ανάγκη των εφήβων είναι να νιώθουν πως πραγματικά «ακούγονται», ότι είναι πολύτιμοι και ότι τους κατανοούν. Ωστόσο, οι γονείς πολύ συχνά μιλούν «πάνω» τους χωρίς να σταθούν και να ασκήσουν την «ενεργητική ακρόαση». Η παραμέληση αυτής της πρακτικής δεν προκαλεί μόνο κακή επικοινωνία, αλλά υπονομεύει συχνά και τη γονική εξουσία.

Η ενεργητική ακρόαση αφορά τη διάθεση που έχουμε εμείς να αντιληφθούμε και να κατανοήσουμε τον συνομιλητή μας σε βάθος, «σαν» να ήμασταν εκείνος. Να είμαστε ανοιχτοί σε αυτό που βιώνει ο έφηβος αλλά και ευαίσθητοι χωρίς κριτική και χωρίς τις προκαταλήψεις που όλοι έχουμε. Αυτό είναι μια μη παθητική στάση του ακροατή και η επιθυμία να κατανοήσει το άτομο που είναι δίπλα του. [...]

Όταν πρόκειται για συναισθήματα, οι ανάγκες των εφήβων είναι λίγο διαφορετικές από τις δικές σας. Οι έφηβοι χρειάζονται κάποιον που θα αντιστέκεται στον πειρασμό να παρεμβαίνει συνέχεια και που δε θα υποθέτει πως «ξέρει καλύτερα» ή «ξέρει περισσότερα». Εν ολίγοις, χρειάζεται έναν ενεργητικό ακροατή. Ένας ενεργητικός ακροατής ασχολείται και φροντίζει, είναι πρόθυμος να συμβιβαστεί και να καταλαβαίνει πώς να συμπάσχει με τον έφηβο που μιλάει, ακόμα και όταν δε συμφωνεί με τη συμπεριφορά του. Ο ενεργητικός ακροατής παρέχει ανατροφοδότηση, όπου χρειάζεται (τόσο προφορικά όσο και με τη γλώσσα του σώματος), επιβεβαιώνει τα συναισθήματα του συνομιλητή, σαν να είναι κατανοητά, αποδεκτά και παρέχει χωρίς κριτική χρήσιμες πληροφορίες, όταν ο έφηβος τις χρειάζεται. [...]

Ορισμένες ενεργητικές στρατηγικές ακρόασης που ισχύουν για τις σχέσεις γονέα- παιδιού:

– Κάντε ουσιαστικές-διευκρινιστικές ερωτήσεις. Πάρτε τον χρόνο που θέλετε, για να ψάξετε περισσότερο το γιατί ο έφηβος νιώθει έτσι ή συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο κάνοντας εύστοχες ερωτήσεις. Πχ. Τι σε κάνει να είσαι θυμωμένος/η. Αυτό όχι μόνο θα σας κάνει να γνωρίσετε περισσότερο τον\την έφηβο, αλλά θα βοηθήσει και τον ίδιο να μάθει να αναλύει τη δική του συμπεριφορά και τις απόψεις του και, ως εκ τούτου, να είναι πιο προσεκτικός.

– Βάλτε πρώτα την ενσυναίσθηση. Προσπαθήστε να δείτε τα θέματα από την οπτική γωνία του εφήβου αντί να τα αξιολογήσετε αμέσως από τη δική σας σκοπιά. Ποτέ μην απορρίπτετε τα συναισθήματα των εφήβων ως «ανώριμα», «γελοία», «λάθος». Αντί γι’ αυτό σκεφτείτε τους δικούς σας αγώνες και τη δική σας σύγχυση, όταν ήσασταν έφηβοι, και κάντε το καλύτερο που μπορείτε, για να αισθανθείτε πραγματικά αυτό που αισθάνεται. [...]

 

 

 

Κείμενο 2 (Λογοτεχνικό)

 

Γιατί σκότωσα την καλύτερή μου φίλη

 

Απόσπασμα από το ομώνυμο μυθιστόρημα που έχει γράψει η Αμάντα Μιχαλοπούλου. Η Μαρία (η αφηγήτρια) και η Άννα συναντήθηκαν στην Αθήνα τη δεκαετία του ’70 και είναι πολύ καλές φίλες στο σχολείο. Οι μητέρες τους όμως είναι δύο τελείως διαφορετικοί άνθρωποι. Η Αντιγόνη για την οποία γίνεται λόγος στο απόσπασμα είναι η μητέρα της Άννας.

 

Η Αντιγόνη μάς παίρνει μαζί της στη γιορτή του Πολυτεχνείου. Έχουμε αγοράσει κόκκινα γαρίφαλα και συμμετέχουμε στην «ειρηνική πορεία». Στη μαμά έχω πει πως θα μείνουμε στην Πλάκα, για να μελετήσουμε, επειδή δεν της αρέσουν οι διαδηλώσεις. Ούτε στην Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών θα πάει. Δεν έχει χρόνο, πλέκει την κουβέρτα της για το διαγωνισμό της Γυναίκας. «Τι αηδίες είναι αυτές» λέει. «Η μαμά της Άννας έχει τα μυαλά της στον αέρα». Εμένα μου αρέσει η Αντιγόνη. [...] Είναι αδύνατη και αγωνίζεται για το καλό όλου του κόσμου, για τη δικαιοσύνη. Μερικές φορές ονειρεύομαι πως είναι η μαμά μου και νιώθω περήφανη όταν κάποιος άγνωστος στο δρόμο της λέει:

-Τι γλυκά που είναι τα κοριτσάκια σας!

- «Καλύτερα να βγάλεις τα γυαλιά σου» ψιθυρίζει η Άννα. «Μπορεί να έχουμε αναταραχές». [...]

Έξω από το Πολυτεχνείο τα πράγματα είναι ήσυχα. Το μεγάλο γλυπτό κεφάλι στο προαύλιο είναι καλυμμένο με γαρίφαλα και οι διαδηλωτές τραγουδάνε με μια φωνή: «Η ζωή τραβάει την ανηφόρα. Με σημαίες, με σημαίες, με σημαίες και με ταμπούρλα». Ευτυχώς, η Άννα μου έμαθε κι αυτό το τραγούδι. Δε θέλω να τραγουδάω πια για αγόρια και αγάπες. Σιχαίνομαι! Στριγγλίζουμε, έχουμε κοκκινίσει από την προσπάθεια να τραγουδήσουμε πιο δυνατά απ’ όλους, να είμαστε οι πιο μεγάλες επαναστάτριες της Αθήνας! Μόνο έτσι θα πάρουμε την υποτροφία του Γαλλικού Ινστιτούτου και θα πάμε στο Παρίσι να σπουδάσουμε ζωγραφική δωρεάν. Ναι, η Άννα δε θέλει πια να γίνει Ζιζέλ Χαλιμί1 . Αποφάσισε να σπουδάσει ζωγραφική. Θέλει να είμαστε ίδιες. [...]

Η Άννα βάζει στο πικάπ τα τραγούδια του Λοΐζου, η Αντιγόνη καθαρίζει καρότα. «Τι δώρο θα ’θελες για τα γενέθλια σου;» με ρωτάει. Χαίρομαι που τα θυμάται.

-Δεν ξέρω, ό,τι νομίζεις...»

«Δεν έχεις κάποια συγκεκριμένη επιθυμία; Έλα, πες μου...»

Το μαχαίρι της κινείται σαν αστραπή, γδέρνει λιγάκι μόνο τη φλούδα, επειδή εκεί βρίσκονται όλες οι βιταμίνες, θα μ’ άρεσε να μπορώ να καθαρίζω τα καρότα επιδέξια, όπως η Αντιγόνη, και μετά να τα βράζω, να τους φτιάχνω ωραία σάλτσα με λεμονάκι.

«Καλά λοιπόν, θέλω κατσαρολικά».

«Κατσαρολικά; Αχ, μη μ’ απογοητεύεις, Μαρία. θα σου πάρω το Γαϊτανάκι». «Τι είναι το Γαϊτανάκι»

«Ένας δίσκος της Ζωρζ Σαρή».

Ντρέπομαι που είπα «κατσαρολικά» και την απογοήτευσα. Η Αντιγόνη απογοητεύεται εύκολα. Αν μας πιάσει με την Άννα να διαβάζουμε τον Κόσμο της Πάτυ, βάζει τις φωνές. Μα η Πάτυ δεν κάνει τίποτα κακό. Απλώς αγαπάει τον Τζόνυ Βόουντεν, πάει βόλτες με τη φίλη της τη Σάρον και θέλει να γίνει νοσοκόμα. Στην Αντιγόνη δεν αρέσουν οι γυναίκες που γίνονται νοσοκόμες και φροντίζουν τους άντρες. Ώρες ώρες θα ’θελα να ’μαι άντρας.

 

1 Γαλλίδα δικηγόρος, πολιτικός και συγγραφέας, που αφιέρωσε τη ζωή της στην υπόθεση των γυναικών και στο δικαίωμά τους στην άμβλωση.

 

 

 

ΘΕΜΑΤΑ

 

ΘΕΜΑ 1

 

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

 

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ενεργητικού ακροατή σύμφωνα με το κείμενο 1; (50-60 λέξεις)

 

Μονάδες 10

 

 

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

 

Ο τίτλος του κειμένου 1 είναι:

 

α. αινιγματικός, με μικρή σχέση με το περιεχόμενο του κειμένου 

β. ακριβής σε σχέση με το περιεχόμενο του κειμένου

γ. πιο γενικός σε σχέση με το περιεχόμενο του κειμένου

 

Να επιλέξεις τη σωστή απάντηση (μονάδες 5), αιτιολογώντας την επιλογή σου (μονάδες 5)

 

Μονάδες 10

 

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

 

«Κάντε ουσιαστικές-διευκρινιστικές ερωτήσεις. Πάρτε τον χρόνο που θέλετε, για να ψάξετε περισσότερο το γιατί ο έφηβος νιώθει έτσι ή συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο, κάνοντας εύστοχες ερωτήσεις. Πχ. Τι σε κάνει να είσαι θυμωμένος/η».

Στο παραπάνω απόσπασμα του Κειμένου 1 να αντικαταστήσεις το δεύτερο ενικό και πληθυντικό πρόσωπο με τρίτο ενικό ή πληθυντικό πρόσωπο αντίστοιχα, κάνοντας τις απαραίτητες τροποποιήσεις, ώστε να παραμείνει αναλλοίωτο το νόημα (μονάδες 8) Ποιες αλλαγές παρατηρείς στο ύφος μετά τη μετατροπή; (μονάδες 7);

 

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ 2

 

Με αφορμή το Κείμενο 1 αποφασίζεις να στείλεις μια επιστολή, 350-400 λέξεων, προς τη συγγραφέα του. Σε αυτήν αναφέρεσαι, από την πλευρά ενός εφήβου, στην «ενεργητική ακρόαση» και στη σημασία που έχει για την επικοινωνία των γονιών με τους/τις έφηβους/έφηβες-παιδιά τους. 

 

Μονάδες 30

 

ΘΕΜΑ 3

 

Στην αφήγηση της ηρωίδας παρεμβάλλεται διάλογος. Να τον εντοπίσετε και να εξηγήσετε πως συμβάλλει στο νόημα και το ύφος του κειμένου.

 

Μονάδες 20

 

ΘΕΜΑ 4

 

«Ώρες ώρες θα ’θελα να ’μαι άντρας»: Πώς εξηγείται, κατά τη γνώμη σου, η συγκεκριμένη επιθυμία της αφηγήτριας; Να αξιοποιήσεις στοιχεία από ολόκληρο το Κείμενο 2, για να απαντήσεις. (100-150 λέξεις)

 

Μονάδες 15

 

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΥΠΟΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΘΕΜΑΤΟΣ 1 

 

ΘΕΜΑ 1 

 

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10) 

 

Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις με την ένδειξη ΣΩΣΤΟ (Σ) ή ΛΑΘΟΣ (Λ), αξιολογώντας αν ανταποκρίνονται στο νόημα του Κειμένου 1.

 

1.     Οι έφηβοι έχουν ενισχυμένη ευαισθησία λόγων των αλλαγών που συμβαίνουν στην εφηβεία.

2.     Πρακτική των γονιών είναι να μην ασκούν «ενεργητική ακρόαση» των εφήβων. 

3.     «Ενεργητική ακρόαση» των εφήβων σημαίνει οι γονείς να ακούν μόνο τον έφηβο και να μη μιλούν.

4.     Ο «ενεργητικός ακροατής» συμφωνεί πάντα με τη συμπεριφορά του εφήβου.

5.     Η «ενεργητική ακρόαση» βοηθάει τους γονείς να γνωρίσουν περισσότερο τον/την έφηβο/-η.

 

Μονάδες 10

 

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10) 

 

Στο Κείμενο 1 επαναλαμβάνονται συχνά οι φράσεις «ενεργητική ακρόαση» και «ενεργητικός ακροατής». Τι πετυχαίνει με την επανάληψή τους η συγγραφέας του;

 

Μονάδες 10

 

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

 

Να χαρακτηρίσεις το ύφος του λόγου στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1 («- Βάλτε πρώτα … που αισθάνεται») και να τεκμηριώσεις την απάντησή σου λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της παραγράφου και τα ρήματα (σημασία, διαθέσεις, φωνές, εγκλίσεις) που χρησιμοποιούνται, κυρίως, σε αυτή. (μονάδες 5 + 10)   

Μονάδες 15

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

 

ΘΕΜΑ 1

 

1^ο υποερώτημα

Σύμφωνα με το κείμενο, χαρακτηριστικό ενός ενεργητικού ακροατή είναι, καταρχήν, να αφήνει τον έφηβο να μιλάει χωρίς να τον διακόπτει. Είναι, επίσης, το ενδιαφέρον του γι’ αυτόν, η διαλλακτική του διάθεση και η ενσυναίσθηση. Τέλος, στα χαρακτηριστικά του συγκαταλέγονται η προώθηση της συζήτησης με εύστοχα ερωτήματα, η έλλειψη κριτικής και η παροχή, εφόσον είναι απαραίτητο, χρήσιμων πληροφοριών στον έφηβο. 

 

2^ο υποερώτημα

Ο τίτλος είναι:

β. ακριβής σε σχέση με το περιεχόμενο του κειμένου. Στον τίτλο, με την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας και την ακριβολογία που υπάρχει, συνοψίζεται με ακρίβεια και ρητά το περιεχόμενο του κειμένου, δηλαδή η ενεργητική ακρόαση ως μέσο επικοινωνίας των γονιών με τους έφηβους. Δίνονται με ακρίβεια όλοι οι άξονες του κειμένου: το ακριβές θέμα («ενεργητική ακρόαση»), η ηλικιακή ομάδα («έφηβοι») αλλά και η παρότρυνση προς τους γονείς («Επικοινωνήστε»). Αυτό επιβεβαιώνεται και από την επανάληψη του όρου και των λέξεων αυτών στην ανάπτυξη του κειμένου.

 

3^ο υποερώτημα

Δίνεται (στους γονείς) η συμβουλή (ή Προτείνεται στους γονείς) να κάνουν ουσιαστικές-διευκρινιστικές ερωτήσεις. Κάνοντας (ή απευθύνοντας) σε αυτόν εύστοχες ερωτήσεις, π.χ. τι τον κάνει να είναι θυμωμένος/-η, να εξασφαλίζουν τον χρόνο που χρειάζονται, για να ψάξουν (ή να ερευνήσουν) περισσότερο γιατί ο έφηβος νιώθει έτσι ή συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο.

Με τα ρήματα εξάρτησης που προστίθενται («Δίνεται η συμβουλή» ή «Προτείνεται») ο λόγος μετατρέπεται από ευθύ σε πλάγιο και το β΄ ενικό και β΄ πληθυντικό πρόσωπο μετατρέπονται αντίστοιχα σε γ΄ ενικό και σε γ΄ πληθυντικό πρόσωπο. Το ύφος του λόγου χάνει την αντικειμενικότητα, την απλότητα, την αμεσότητα, τη ζωντάνια και την οικειότητα του ευθέος λόγου και των προσώπων που χρησιμοποιούνται σε αυτόν και γίνεται έμμεσο, υποκειμενικό (με την παρέμβαση του αφηγητή που πλαγιάζει τον λόγο) και απρόσωπο. Γίνεται επίσης σύνθετο και επίσημο, καθώς η σύνταξη γίνεται υποτακτική, προστίθενται ρήματα σε παθητική σύνταξη «Δίνεται η συμβουλή» και ο λόγος γίνεται μακροπερίοδος «Κάνοντας … με αυτόν τον τρόπο». 

 

ΘΕΜΑ 2

Αποστολέας: Α.Β., μαθητής Α΄ Λυκείου

Προς: Την κυρία Πένυ Κόκκολα

Θέμα: «Ενεργητική ακρόαση»

 

Προσφώνηση:

Κυρία Κόκκολα,

 

Πρόλογος

διάβασα με προσοχή το ενδιαφέρον κείμενό σας στην ιστοσελίδα psysocial.gr για την «ενεργητική ακρόαση» και συμφωνώ με τις απόψεις σας. Θα ήθελα, ωστόσο, να αναφερθώ κι εγώ στο θέμα αυτό από την πλευρά ενός έφηβου. Γι’ αυτό πήρα το θάρρος να σας στείλω αυτή την επιστολή.

 

Κύριο μέρος

Α΄ νοηματική ενότητα: Η ενεργητική ακρόαση

Όλοι οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να μιλήσουν με κάποιους ανθρώπους «δικούς» τους, που μπορούν να τους ανοίξουν την καρδιά τους, να τους εμπιστευτούν, να τους εκμυστηρευτούν θέματα που τους απασχολούν και να τα συζητήσουν μαζί τους. Η ανάγκη αυτή είναι, ίσως, μεγαλύτερη για το έφηβο, που περνά μια μεταβατική περίοδο της ζωής του με έντονες ανησυχίες και προβλήματα. Οι άνθρωποι στους οποίους μπορεί να ανοίξει ο έφηβος την καρδιά του και να μοιραστεί μαζί τους ό,τι τον απασχολεί, είναι πρωτίστως οι γονείς του, φτάνει αυτοί να θέλουν να τον ακούν με προσοχή και κατανόηση, δηλαδή με «ενεργητική ακρόαση». 

Η «ενεργητική ακρόαση» των παιδιών από τους γονείς τους θεωρείται αυτονόητη και δεδομένη. Μπορώ, όμως, να σας διαβεβαιώσω από την εμπειρία μου ότι δεν είναι ή δεν είναι πάντα. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο οι γονείς:

-      Να μην έχουν τον χρόνο ούτε τη διάθεση να ακούσουν το παιδί τους.

-      Να ξεχνούν ό,τι παλιότερα τους είχε πει.

-      Να μην έχουν την υπομονή να το ακούσουν και να το διακόπτουν, προτού ολοκληρώσει ό,τι έχει να τους πει.

-      Να αμφισβητούν τη σοβαρότητα των δυσκολιών που αντιμετωπίζει.

-      Να παρερμηνεύουν τα λόγια του.

-      Να ηθικολογούν, να δίνουν εντολές, ακόμα και να επιπλήττουν το παιδί τους.

Στις περιπτώσεις αυτές δεν μπορεί να υπάρξει ούτε «ενεργητική ακρόαση» ούτε επικοινωνία μεταξύ τους. Γιατί, για μένα, «ενεργητική ακρόαση» σημαίνει να ακούς με πρόθεση να καταλάβεις, όχι με πρόθεση να απαντήσεις και να «βγεις από πάνω»· σημαίνει οι γονείς να συναισθάνονται το παιδί τους, να κατανοούν τις δυσκολίες του, να το νιώθουν και συμμερίζονται όσα το απασχολούν.

 

Β΄ νοηματική ενότητα: Η σημασία που έχει για την επικοινωνία των γονιών με τους/τις έφηβους/έφηβες-παιδιά τους.

Με αυτές τις προϋποθέσεις η «ενεργητική ακρόαση» μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα και για το παιδί και για τους γονείς και για τη μεταξύ τους σχέση.

-      Προωθεί μια ζεστή σχέση ανάμεσα στο παιδί και στον γονέα.

-      Δημιουργεί αίσθημα εμπιστοσύνης και ασφάλειας και τονώνει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Βοηθά το παιδί να αποδεχτεί τον εαυτό του, να αποκτήσει συναίσθηση της αξίας του, να γίνει υπεύθυνο και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.

-      Διευκολύνει τη λύση του προβλήματος από το ίδιο το παιδί.

-      Ευνοεί τον αμοιβαίο σεβασμό.

-      Κάνει το παιδί πρόθυμο να ακούσει τις σκέψεις και τις ιδέες των γονιών.

 

Επίλογος

Η «ενεργητική ακρόαση» δεν είναι απλώς μια δεξιότητα επικοινωνίας. Είναι τρόπος διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Είναι μια στάση σεβασμού, ειλικρίνειας, κατανόησης και συμπαράστασης που συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική του ανάπτυξη και στην ηθική του καλλιέργεια, ώστε να μπορεί και αυτό με τη σειρά του να ακούει τους άλλους στη μετέπειτα ζωή του. 

 

Αποφώνηση

Με ιδιαίτερη εκτίμηση

Α.Β.

 

ΘΕΜΑ 3

Διάλογος εντοπίζεται στο απόσπασμα:  «Τι δώρο θα ’θελες για τα γενέθλια σου;» …  «ένας δίσκος της Ζωρζ Σαρή».

Με τον διάλογο (που είναι ο αφηγηματικός τρόπος του θεάτρου) δραματοποιείται και άρα ζωντανεύει η αφήγηση. Η ιστορία αντικειμενικοποιείται και μετατρέπεται σε θεατρικό σκηνικό που στήνεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Η ζωντάνια και η αμεσότητα που αποκτά η αφήγηση προσελκύει το ενδιαφέρον και την προσοχή του αναγνώστη. Με τον διάλογο φωτίζονται τα πρόσωπα καθώς, ακούγονται οι φωνές τους να εκφράζουν με ευθύ λόγο τις σκέψεις τους και ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να τα προσεγγίσει και να κατανοήσει τις σκέψεις και την ψυχολογική τους κατάσταση. Έτσι, ο αναγνώστης κατανοεί τη διάθεση της Αντιγόνης να περιποιηθεί τη Μαρία «τι δώρο θα ’θελες για τα γενέθλιά σου;», αλλά κα την ανυποχώρητη θέση της να προβάλει στο κορίτσι το μοντέρνο πρότυπο της σύγχρονης γυναίκας και να απορρίψει το παραδοσιακό έμφυλο στερεότυπο: «Κατσαρολικά; Αχ, μη με απογοητεύεις, Μαρία. Θα σου πάρω το Γαιτανάκι». Ο αναγνώστης καταλαβαίνει ότι η Αντιγόνη είναι μια σύγχρονη μαχητική φεμινίστρια, ενώ η Μαρία ένα νέο κορίτσι που επηρεάζεται από τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τη γυναίκα «Καλά λοιπόν, θέλω κατσαρολικά». Με τον διάλογο προβάλλονται τα διαφορετικά γυναικεία πρότυπα τα οποία καταγράφουν και τις κοινωνικές εξελίξεις της εποχή στην οποία αναφέρεται το έργο.

 

ΘΕΜΑ 4

Η επιθυμία της αφηγήτριας να ήταν άντρας θεωρώ ότι εξηγείται από το γεγονός ότι δυσκολεύεται να προσδιορίσει την ταυτότητα της, να διαμορφώσει τη συμπεριφορά της και να χαράξει τους στόχους της σε σχέση με κάποιο αγόρι της ηλικίας της. Αυτό πιστεύω ότι οφείλεται στο γεγονός ότι το αντρικό πρότυπο παραμένει σχετικά σταθερό στον χρόνο κι έτσι ένα αγόρι μπορεί εύκολα  να αυτοπροσδιοριστεί. Αντίθετα, το παραδοσιακό γυναικείο πρότυπο χαρακτηρίζεται από πολλά αρνητικά σεξιστικά στερεότυπα που θέλουν τη γυναίκα να μην ασχολείται με τα κοινά, στραμμένη στο σπίτι και το νοικοκυριό. «…δεν της αρέσουν οι διαδηλώσεις [της μαμάς]. Ούτε στην Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών θα πάει. Δεν έχει χρόνο, πλέκει την κουβέρτα της για το διαγωνισμό της Γυναίκας». Όμως τα χαρακτηριστικά αυτά  θεωρούνται ξεπερασμένα, απορρίπτονται και αντικαθίστανται με σύγχρονα, που εκφράζουν  την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα της γυναίκας. Έτσι, η αφηγήτρια  αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο παραδοσιακό πρότυπο, που ενσαρκώνει η μητέρα της, και το σύγχρονο / προοδευτικό πρότυπο που ενσαρκώνει η Αντιγόνη  «Εμένα μου αρέσει η Αντιγόνη», «Μερικές φορές ονειρεύομαι πως είναι η μαμά μου», με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να επιλέξει «Ντρέπομαι που είπα “κατσαρολικά” και την απογοήτευσα». Αν ήταν αγόρι, δεν θα είχε αυτό το δίλημμα. Έτσι εξηγείται η επιθυμία της.

 

 

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΥΠΟΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΘΕΜΑΤΟΣ 1 

 

ΘΕΜΑ 1 

 

1^ο υποερώτημα

1.     Σωστό

2.     Λάθος

3.     Λάθος

4.     Λάθος

5.     Σωστό

 

2^ο υποερώτημα

Με την επανάληψη των φράσεων αυτών η συγγραφέας πετυχαίνει να δώσει έμφαση στην πρακτική της «ενεργητικής ακρόασης» και του «ενεργητικού ακροατή». Πετυχαίνει, επίσης, την ενότητα του κειμένου της, δηλαδή τη νοηματική συνάφεια των επιμέρους πληροφοριών/ιδεών με το θέμα του, τη συνοχή του, δηλαδή τη σύνδεση των νοημάτων μεταξύ τους, και την αλληλουχία των νοημάτων, εφόσον οι επόμενες σκέψεις της προκύπτουν λογικά από τις προηγούμενες. Με λίγα λόγια, πετυχαίνει τη συνεκτικότητα του κειμένου της. Τέλος, στον βαθμό που οι φράσεις αυτές επαναλαμβάνονται με κάποια κανονικότητα, πετυχαίνει να προσδώσει ρυθμικότητα στον λόγο της.

 

3^ο υποερώτημα 

Το ύφος του λόγου στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 1 είναι συμβουλευτικό / παραινετικό / προτρεπτικό, καθώς συμβουλεύει / παραινεί / προτρέπει τους αναγνώστες-γονείς να τηρούν ενεργητική στάση απέναντι στους/στις έφηβους/-ες παιδιά τους. Χρησιμοποιούνται, κυρίως, ρήματα που σημαίνουν δράση, «βάλτε», σε ενεργητική διάθεση, «σκεφτείτε», σε ενεργητική φωνή «προσπαθήστε», σε προστακτική έγκλιση «κάντε» και σε αποτρεπτική υποτακτική «μην απορρίπτετε».