Πρόθεση του συγγραφέα και τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

 33^ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 

Η αξία του εθελοντισμού

 

Η ευοίωνη προοπτική που υπάρχει για τον εθελοντισμό οφείλεται στην αξία του. Ο εθε­λοντισμός είναι ενέργεια με βαθύτατα ηθικό περιεχόμενο. Τόσο τα κίνητρα όσο και η προ­σφορά του εθελοντή συνδέονται με την αγάπη για τον πλησίον, τον αλ­τρουισμό, την αλλη­λεγγύη και την ανθρωπιά, με τις έννοιες δηλαδή που αποτελούν τον πυρήνα της ηθικής. Με την εθελοντική προσφορά ανακουφίζονται άνθρωποι που πάσχουν, περιορίζονται διακρίσεις και αδι­κίες, συναντιούνται οι άνθρωποι και συστρατεύονται αφιλοκερδώς στον αγώνα για την πρόοδο, την ευημερία και την ευτυχία όλων των ανθρώπων.

Ο εθελοντισμός αντιστρατεύεται το πνεύμα του ατομισμού, της ναρκισσιστι­κής εσω­στρέ­φειας και της ιδιοτέλειας που επικρατεί στην εποχή μας. Ο άν­θρωπος που προσφέρει εθε­λοντικά τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο δε βλέπει πια τη ζωή με τη ματιά του εγω­κεντρικού ατόμου που βάζει πάνω από όλα το προσωπικό του συμφέρον και κύρος, αλλά με την ευρύτητα της σκέψης του ανθρώπου που συναισθάνεται πως είναι μέλος μιας κοινότητας ανθρώπων και πως η προσωπική του ζωή είναι άρρηκτα δεμένη με αυτήν. Έτσι, δε διευ­κολύνεται μόνο η ενσωμάτωση του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο στο οποίο ανήκει, αλλά αναπτύσσεται και η συντροφικότητα και συσφίγγονται οι σχέσεις και οι δεσμοί ανά­μεσα στους ανθρώπους, που συνειδητο­ποιούν την αλληλεξάρτησή τους. Ευνοείται η ενότητα και η ομοψυχία των πολιτών.

Παράλληλα, με τον εθελοντισμό διαμορφώνεται η κοινωνία των πολιτών και ενισχύεται η δημοκρατία. Πεμπτουσία της κοινωνίας των πολιτών και ενίσχυση της δημοκρατίας είναι η ε­νεργός συμμετοχή του πολίτη. Αντίθετα, η απάθεια και η ιδι­ώτευσή του συνεπάγονται απώλεια του σημαντι­κότερου δικαιώματος που έχει, να αποφασίζει  ελεύθερα και να διαμορφώνει με τις αποφάσεις και τις ενέργειές του τις συνθήκες ζωής του. Με την εθελο­ντική δράση συντονίζονται οι δυνάμεις του κοινωνικού συνόλου, ελέγχεται το κράτος, αναπληρώνονται ελλείψεις και αδυναμίες του και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από τους ίδιους τους πολίτες σοβαρά προβλήματα που έχουν σχέση με την κοινωνική πρό­νοια και την ποιότητα ζωής τους. Ενισχύεται, επομένως, ουσιαστικά η δημοκρατία και ο εθελοντής ολοκληρώνεται ως πολί­της και ως άνθρωπος, γιατί συνειδητοποιεί την ανάγκη για υπευθυνότητα, συνεργασία και αλληλεγγύη.

Ο εθελοντισμός ασκεί ιδιαίτερα σημαντική επίδραση και στον ψυχισμό του ανθρώπου, τόσο του εθελοντή όσο και αυτού που δέχεται τις ευεργεσίες του. Ο εθελοντής νιώθει τη μεγάλη ηθική ικανοποίηση που προσφέρει η αγαθοερ­γός δράση και η κοινωνική αναγνώριση για τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο. Είναι η ικανοποίηση που προέρχεται από τη συναί­σθηση του χρέους προς το συνάνθρωπο και από την εκπλήρωση του χρέους αυτού. Αυτά ακριβώς τα κίνητρα που ανέδειξαν μεγάλους ανθρωπιστές και αγίους. Παράλληλα, η αντα­πόκριση όλο και περισσότερων ανθρώπων και η συμμετοχή τους στο εθελο­ντικό κίνημα δεν ενισχύει μόνο την αποτελεσματικότητά του αλλά και τη δύ­ναμη του εθελοντή, που βλέπει και άλλους να έχουν τις ίδιες ευαισθησίες και το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Εξάλλου, ο άν­θρωπος που ευεργετείται νιώθει πιο ασφαλής, καθώς διαπιστώνει πως δεν είναι μόνος, πως υπάρ­χουν άνθρωποι που συμμερίζονται το πάθος του, που πρόθυμα του προσφέρουν και την ηθική στήριξη και την υλική βοήθεια που χρειάζεται.

 

Σπυρίδων Κ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, Θέματα σύγχρονου προβληματισμού, σελ. 444-445, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2020

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

 

Τα οφέλη του εθελοντισμού και στον ίδιο τον εθελοντή

 

«Ο εθελοντισμός, ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο. Μόνο όταν κάποιος δει κατάματα την ακραία φτώχεια, την ανάγκη για επιβίωση, τον ρατσισμό, μπορεί να κατανοήσει τι σημαίνουν όλα αυτά για τον ίδιο και πόσο μπορούν να επηρεάσουν τον υπόλοιπο κόσμο».

Τα παραπάνω αναφέρουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Γεώργιος Χρούσος, καθηγητής Παιδιατρικής, πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του εθελοντικού προγράμματος «Υγεία για Όλους» και η Ελένη Σωτηροπούλου, πρόεδρος-συντονίστρια του προγράμματος και επιστημονικός συνεργάτης της Α΄ Πανεπιστημιακής κλινικής του ΕΚΠΑ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντισμού. […]

Για τους εκπροσώπους του προγράμματος, αλλά και για τους εκατοντάδες εθελοντές που συμμετέχουν στις δράσεις, ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής, είναι η ανιδιοτελής προσφορά, μια μεγάλη αγκαλιά σε όσους έχουν ανάγκη, η προσπάθεια να σταθούν δίπλα στον άνθρωπο που χρήζει βοήθειας χωρίς διακρίσεις.

«Από τον εθελοντισμό έμαθα να εκτιμώ τα σημαντικά πράγματα της ζωής, να λαμβάνω ικανοποίηση από ένα χαμόγελο, ένα βλέμμα ευγνωμοσύνης, ένα φιλί από τον πεντάχρονο που με χαρά έκανε το εμβόλιό του, γιατί είμαι εκεί, του χαμογελάω, δεν τον ξέχασα, ενδιαφέρομαι, θέλω να τον βοηθήσω». Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Σωτηροπούλου, «η ηθική ικανοποίηση, η αίσθηση ότι βάζω ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα της προσφοράς, συνειδητοποιώντας την αξία της, είναι τα οφέλη μου. Ανακάλυψα νέες πτυχές του εαυτού μου. Έμαθα να διαχειρίζομαι αγχωτικές καταστάσεις. Τέσταρα την υπομονή μου. Όλα μπορούν να αντιμετωπιστούν με χαμόγελο. Πάντα υπάρχει κάτι ακόμα να μάθεις. Έμαθα να πιστεύω στον εαυτό μου».

 

Μπορεί ο εθελοντισμός να αλλάξει τον κόσμο;

 

«Σίγουρα ο εθελοντισμός δεν μπορεί να υποκαταστήσει την Πολιτεία, αλλά μπορεί να συσπειρώσει τις υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας προς όφελος των ασθενέστερων. Μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ομάδων δράσης προς όφελος των κοινωνικών ομάδων που για διάφορους λόγους ξεφεύγουν από το δίκτυο της κοινωνικής προστασίας του κράτους» αναφέρει ο κ. Χρούσος. Σημειώνει ότι σε πρόσφατη μελέτη με τίτλο “Volunteering in the European Union” για τον κοινωνικό αλτρουισμό, η Ελλάδα έλαβε τη χαμηλότερη θέση στην ομάδα των Ευρωπαϊκών χωρών, με αναλογική συμμετοχή του πληθυσμού σε εθελοντικές δραστηριότητες, μικρότερη του 10%.

«Ο εθελοντισμός είναι μια μορφή συμμετοχής στα κοινά, είναι η φλόγα που μας βοηθάει να δούμε το “εμείς” και μπορεί να μας κάνει καλύτερους» προσθέτει η πρόεδρος του προγράμματος. […]

 

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

 

Τάσος Αθανασιάδης, [Ο αγώνας αρχίζει]

 

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από τη βιογραφία του Σβάιτσερ, που έγραψε ο Τάσος Αθανασιάδης (1963). Ο Αλβέρτος Σβάιτσερ γεννήθηκε το 1875 στην Αλσατία της Γαλλίας. Πολύ νωρίς έγινε πάστορας και καθηγητής της Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Τα βιβλία που έγραψε, έδιναν μεγάλες επιστημονικές υποσχέσεις, ενώ ταυτόχρονα είχε αποκτήσει παγκόσμια φήμη ως ο καλύτερος ερμηνευτής του Μπαχ στο εκκλησιαστικό όργανο. Στα τριάντα του χρόνια ανακαλύπτει πως όλα του είχαν έρθει πολύ βολικά στη ζωή και πως το χρέος του αληθινού ανθρώπου είναι να βοηθάει τους συνανθρώπους του. Αρχίζει τότε να σπουδάζει Ιατρική παράλληλα με τις άλλες του ασχολίες και το 1913 φεύγει για την Αφρική, για να αφοσιωθεί στους Μαύρους ιθαγενείς. Στο Λαμπαρενέ του Γκαμπόν, κοντά στον Ισημερινό, μένει ως το τέλος της μακριάς ζωής του (1965), δουλεύοντας στο νοσοκομείο που ίδρυσε ο ίδιος. Το 1953 ο Σβάιτσερ τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της Ειρήνης και το όνομά του έχει γίνει σύμβολο της ανθρωπιάς.

 

Σπρωχνόταν εκεί, μπρος απ’ την παράγκα, κάτω απ’ τον εξαντλητικό ήλιο, το πλήθος της κολυμπήθρας του Σιλωάμ: λεπροί, ελονοσιακοί, σκελετωμένοι απ’ την αρρώστια του ύπνου, από το μπέρι-μπέρι, πολλοί δυσεντερικοί, άλλοι με γαγγραινιασμένα έλκη, νεφρικοί, φρενοπαθείς, φυματικοί, τραχωματικοί, τραυματισμένοι από τα θηρία, ρευματικοί, πολλοί με καρδιοπάθειες, όγκους, δερματίτιδες, λογής ψυχασθένειες και καταληψίες. Η εξέταση ήταν φοβερά κουραστική, επειδή ο γιατρός έπρεπε να μαντεύει περισσότερα απ’ όσα μπορούσε να εκφράσει για την αρρώστια του ένας πρωτόγονος που συνήθιζε να αποδίνει τα συμπτώματά της και τους πόνους του σ’ ένα σκουλήκι κινούμενο αδιάκοπα μέσα του... 

Στις δώδεκα το μεσημέρι ο Ιωσήφ ανάγγελνε: «ο γιατρός πάει να φάει». Τότε οι άρρωστοι σκορπίζονταν στις γύρω σκιές, για να μασουλήσουν τις μπανάνες τους ή τα καπνιστά ψάρια τους. Οι υπόλοιπες όμως τέσσερις ώρες –απ’ τις δυο έως τις έξι το βράδυ– δεν ήταν αρκετές, για να εξεταστούνε όλοι οι άρρωστοι. Έτσι, πολλοί αναγκάζονταν να διανυκτερεύουν, αφού η εξέταση με λάμπα ήταν αδύνατη, απ’ τα κουνούπια που σηκώνανε σύννεφο γύρω τους. Μ’ όλη, ωστόσο, την προσπάθειά τους, δεν πρόφταιναν να εξετάσουν περισσότερους από 30-40 τη μέρα. Για ν’ αποφεύγεται μια δεύτερη άσκοπη εξέταση, ο άρρωστος εφοδιαζόταν μ’ ένα αριθμημένο στρογγυλό χαρτονάκι, όπου επάνω του σημειωνόταν η αρρώστια του, όσα φάρμακα είχε πάρει κι οι οδηγίες πώς να τα χρησιμοποιήσει. Ωστόσο, πάντα ο γιατρός είχε την ανησυχία, πως ο άρρωστος θα κατάπινε μονομιάς το φάρμακο ή θάτρωγε την αλοιφή του. 

Μεγάλο αγώνα κάνανε στο ιατρείο –φτάνοντας και σε αυστηρές κυρώσεις– για ν’ αναγκάζουν τους αρρώστους να επιστρέφουν τα μπουκαλάκια και τα κουτιά, αφού μόνο μ’ αυτά μπορούσανε να προφυλάξουν τα φάρμακα απ’ τη διαβρωτική υγρασία. Μάταια όμως. Οι περισσότεροι –παρακούοντας κι από τη φυσική κλεπτομανία τους– τα κρατούσαν περνώντας τα στο λαιμό τους σαν φυλαχτά. Κι όμως, ύστερα από μια τόσο αφόρητα ζεστή μέρα, που τη διαδεχόταν μια νύχτα το ίδιο ζεστή, χωρίς ένα ποτήρι δροσερό νερό ή μια υποψία φύσημα απ’ τη ζούγκλα, ο Αλβέρτος Σβάιτσερ πέφτοντας κατάκοπος στο κρεβάτι να κοιμηθεί αισθανότανε τέτοια εσωτερική αγαλλίαση, ώστε να γράψει στην αδελφή του: «Μ’ όλα αυτά είμαι πολύ ευτυχής, που βρίσκομαι στην πρωτοπορία του βασιλείου του Θεού...». Μετά από εννιά μήνες μπορούσε πια ν’ αναγγείλει στους φίλους της Ευρώπης, πως είχε νοσηλεύσει πάνω από δυο χιλιάδες άτομα. 

 

 

 

ΘΕΜΑ Α

 

Α1.   Να αποδώσετε περιληπτικά, με 60-80 λέξεις, το περιεχόμενο των τριών (3) πρώτων παραγράφων του Κειμένου 1.

 

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Β

 

Β1.   Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:

 

Κείμενο 1

α. Η εθελοντική προσφορά είναι ανιδιοτελής.

β. Ο εθελοντής βλέπει τη ζωή με άλλη ματιά.

γ. Με την εθελοντική δράση ενισχύεται ουσιαστικά η δημοκρατία.

Κείμενο 2

δ. Ο εθελοντής δεν επηρεάζεται από τα προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος.

ε. Ο εθελοντισμός ασκεί κοινωνική πολιτική υποκαθιστώντας το κράτος.

 

Μονάδες 10

 

Β2.   α.  Γιατί ο συντάκτης του Κειμένου 2 επέλεξε να μεταφέρει σε ευθύ λόγο τα λόγια της κ. Σωτηροπούλου, στην τέταρτη (4^η) παράγραφο του Κειμένου: «Από τον εθελοντισμό έμαθα … πιστεύω στον εαυτό μου»; (Μονάδες 6) Να μετατρέψετε την παρακάτω περίοδο της ίδιας παραγράφου από ευθύ σε πλάγιο λόγο: «η ηθική ικανοποίηση, η αίσθηση ότι βάζω ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα της προσφοράς, συνειδητοποιώντας την αξία της, είναι τα οφέλη μου». (Μονάδες 4)

 

β.  Σε ποιες από τις παρακάτω φράσεις του Κειμένου 2 η γλώσσα χρησιμοποιείται κυριολεκτικά και σε ποιες μεταφορικά;

 

1.   Ο εθελοντισμός ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο.

2.   ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής

3.   να σταθούν δίπλα στον άνθρωπο που χρήζει βοήθειας

4.   Έμαθα να πιστεύω στον εαυτό μου.

5.   το δίκτυο της κοινωνικής προστασίας του κράτους   (Μονάδες 5)

 

 

Μονάδες 15

 

Β3.    Να παρουσιάσετε τον συλλογισμό/επιχείρημα με τον οποίο ο συγγραφέας του Κειμένου 1 συσχετίζει τον εθελοντισμό με την ενίσχυση της δημοκρατίας. Είναι πειστικό το επιχείρημά του;

 

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Γ

 

Γ1.   Ποιο είναι το θέμα του κειμένου 3; Να παρουσιάσετε κατάλληλους κειμενικούς δείκτες με τους οποίους εκφράζεται. Νομίζετε ότι το θέμα αυτό βρίσκει ανταπόκριση στην εποχή μας; (150-200 λέξεις).

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Δ

 

Δ1.    Το σχολείο σας διοργανώνει εκδήλωση σχετική με τον εθελοντισμό. Αξιοποιώντας δημιουργικά πληροφορίες (π.χ. επιχειρήματα, ιδέες, εκφράσεις κ.ά.) από τα κείμενα αναφοράς να γράψετε μία ομιλία, με 300-350 λέξεις, που θα εκφωνήσετε στην εκδήλωση, με την οποία θα προσπαθήσετε να ευαισθητοποιήσετε τους συμμαθητές σας στο ζήτημα του εθελοντισμού και στην ανάγκη συμμετοχής σας σε εθελοντικές δράσεις.

 

Μονάδες 30

 

 

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΘΕΜΑΤΟΣ Β ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

 

Β2. α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή των τριών (3) πρώτων παραγράφων («Η ευοίωνη προοπτική … συνεργασία και αλληλεγγύη») του Κειμένου 1; (Μονάδες 10)

 

β. «Παράλληλα, με τον εθελοντισμό διαμορφώνεται η κοινωνία των πολιτών», στην τρίτη (3^η) παράγραφο του Κειμένου 1. Ποιο είδος σύνταξης (ενεργητική ή παθητική) χρησιμοποιείται στην παραπάνω πρόταση; (Μονάδες 2) Να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της. (Μονάδες 3) Τι αλλάζει ως προς το νόημα και ως προς το ύφος μετά τη μετατροπή;

 

Μονάδες 15

 

Β3. Να βρείτε στo Κείμενο 2, και να γράψετε στο τετράδιό σας τρία (3) παραδείγματα εκφραστικών τρόπων-γλωσσικών επιλογών που κάνουν το ύφος του λόγου απλό, άμεσο, οικείο και κατανοητό. (Μονάδες 9)

 

Μονάδες 15

Οι απαντήσεις του κριτηρίου βρίσκονται στο υπό έκδοση βιβλίο του Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και της Υπαπαντής Η. Ζουρούδη, από τις εκδόσεις Σαββάλας.