A text "like GPT" ή κείμενο προσωπικής δημιουργίας;
Ζητήθηκε από το gpt να γράψει ένα κείμενο με θέμα: Το διαδίκτυο βελτιώνει τη δημοκρατία. Το άλλο κείμενο είναι γραμμένο και δημοσιευμένο από εμένα, το 2020.
Ποιο από τα δύο κείμενα είναι γραμμένο από ανθρώπινο μυαλό και χέρι και ποιο από το gpt; Να τεκμηριώσετε σύντομα την απάντησή σας. Για την τεκμηρίωσή της να εστιάσετε την προσοχή σας στον τρόπο ανάπτυξης (δομή) των δύο κειμένων και στην έκφραση που χρησιμοποιούνται στο καθένα από αυτά.
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το διαδίκτυο βελτιώνει τη δημοκρατία
Το διαδίκτυο έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία της σύγχρονης κοινωνίας και αναμφίβολα βελτιώνει τη δημοκρατία με πολλούς και ποικίλους τρόπους. Στην εποχή της πληροφορίας, το διαδίκτυο δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να έχουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες, να συμμετέχουν σε διαλόγους και να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, ενισχύοντας έτσι την ελευθερία έκφρασης και τη συμμετοχή στη δημόσια ζωή.
Πρώτα απ’ όλα, το διαδίκτυο ενισχύει τη διαφάνεια, επιτρέποντας την άμεση και αμεσότητα στη διακίνηση πληροφοριών. Κάθε πολίτης μπορεί, με ένα κλικ, να έχει πρόσβαση σε ειδήσεις, εκθέσεις, δεδομένα και αναλύσεις που προηγουμένως ήταν δύσκολα προσβάσιμα. Αυτή η διαφάνεια ενδυναμώνει την ικανότητα των πολιτών να ενημερώνονται για τις πολιτικές αποφάσεις και τις κυβερνητικές δράσεις, ενώ ενισχύει την ανάγκη για λογοδοσία. Οι δημόσιες αρχές και οι πολιτικοί, γνωρίζοντας ότι οι ενέργειές τους παρακολουθούνται σε πραγματικό χρόνο, είναι πιο πιθανό να ενεργούν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα.
Επιπλέον, το διαδίκτυο διευκολύνει τη συμμετοχή των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες. Μέσω κοινωνικών δικτύων και διαδικτυακών φόρουμ, οι πολίτες μπορούν να εκφράζουν τις απόψεις τους, να συζητούν πολιτικά θέματα και να οργανώνουν διαμαρτυρίες ή καμπάνιες υπέρ ή κατά συγκεκριμένων πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων. Η δυνατότητα συμμετοχής σε ψηφιακές δημοσκοπήσεις, η συλλογή υπογραφών για διαδικτυακές αιτήσεις ή η συμμετοχή σε διαδικτυακά debates, ενδυναμώνουν τη συμμετοχική δημοκρατία και την πολιτική δράση.
Το διαδίκτυο προσφέρει επίσης ευκαιρίες για ενίσχυση της πολιτικής εκπαίδευσης. Με τη βοήθεια online μαθημάτων, βίντεο, podcasts και άλλων εκπαιδευτικών εργαλείων, οι πολίτες μπορούν να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τις πολιτικές διαδικασίες, την ιστορία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεθνή πολιτική σκηνή. Αυτή η διαρκής εκπαίδευση ενισχύει την κριτική σκέψη και βοηθά τους πολίτες να λαμβάνουν πιο ενημερωμένες και συνειδητές αποφάσεις.
Τέλος, το διαδίκτυο προσφέρει στους πολίτες τη δυνατότητα να συνδεθούν με άλλους ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργώντας μια “παγκόσμια κοινότητα” που μπορεί να κινητοποιηθεί για κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Μέσω των κοινωνικών δικτύων και των διαδικτυακών πλατφορμών, οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργούν συμμαχίες, να ανταλλάσσουν ιδέες και να συντονίζουν δράσεις σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Αυτό καθιστά τη δημοκρατία πιο ανοιχτή, καθώς παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να αντιδρούν και να προτείνουν λύσεις σε κοινά προβλήματα.
Συνοψίζοντας, το διαδίκτυο έχει ενισχύσει τη δημοκρατία μέσω της ενίσχυσης της διαφάνειας, της συμμετοχής και της πολιτικής εκπαίδευσης. Δημιουργεί νέες δυνατότητες για τους πολίτες να εκφράζονται, να ενημερώνονται και να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι. Ωστόσο, για να αξιοποιηθεί πλήρως το διαδίκτυο ως εργαλείο δημοκρατίας, απαιτείται η προστασία των δικαιωμάτων του χρήστη και η εξασφάλιση ενός ανοικτού και ασφαλούς διαδικτυακού περιβάλλοντος, που θα ενισχύει τις δημοκρατικές αξίες.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Διαδίκτυο και βελτίωση της δημοκρατίας
Τα συστατικά στοιχεία της δημοκρατίας είναι δύο: το ιδεολογικό και το διαδικαστικό. Ιδεολογικό είναι οι αρχές και οι αξίες που διέπουν το δημοκρατικό πολίτευμα και διαδικαστικό οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την εφαρμογή των αρχών του, για τις κάθε είδους εκλογές, για τη λήψη αποφάσεων, για την άσκηση των δικαιωμάτων που έχει ο πολίτης και γενικά για την οργάνωση και την ομαλή λειτουργία της πολιτείας. Το Διαδίκτυο έχει άμεση ή έμμεση σχέση και με τα δύο αυτά στοιχεία της δημοκρατίας.
Βασικές από τις αρχές της δημοκρατίας είναι η παιδεία του πολίτη, η ενημέρωσή του, η ελεύθερη, με «ισηγορία» και «παρρησία», έκφραση των απόψεών του και η «έργω» συμμετοχή του στα κοινά. Το Διαδίκτυο, υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τις αρχές αυτές. Το Διαδίκτυο λειτουργεί σαν «αγορά», σαν «φόρουμ» με την αρχαιοελληνική και τη λατινική σημασία των όρων αντίστοιχα, δηλαδή συνάθροιση του λαού, και σαν «βήμα», δηλαδή υψηλή θέση από την οποία ομιλεί κάποιος σε δημόσια συνέλευση, με την αρχαιοελληνική πάλι σημασία του όρου. Έτσι, όλοι οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν σε πολιτικές συζητήσεις που γίνονται δημόσια, να ενημερώνονται και να εκφράζουν τις απόψεις, τις πολιτικές θέσεις και τις προτάσεις τους για ζητήματα της δημόσιας ζωής σε κοινό κατά πολύ ευρύτερο από τον στενό κύκλο των ιδιωτικών συζητήσεων και πολύ πιο συχνά σε σύγκριση με το παρελθόν.
Οι διαδικτυακές εφαρμογές προσδίδουν μια νέα διάσταση στη δημοκρατία. Γίνεται, πλέον, λόγος για «ηλεκτρονική» και «συμμετοχική» δημοκρατία, αν και ο όρος συμμετοχική είναι πλεονασμός, γιατί η δημοκρατία είναι από τη φύση της συμμετοχική. Ταυτόχρονα, αναπροσδιορίζεται και η έννοια της αντιπροσωπευτικότητας, καθώς οι πολιτικοί μπορούν να επικοινωνούν άμεσα και ουσιαστικά με τους πολίτες τους οποίους εκπροσωπούν, να μαθαίνουν τους προβληματισμούς και τις απόψεις τους και να τις λαμβάνουν υπόψη τους στις αποφάσεις τους.
Η δημοκρατία, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, είναι και διαδικασία. Με τον όρο διαδικασία εννοούμε, γενικά, τον τρόπο λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος: διεξαγωγή εκλογών και δημοψηφισμάτων, δημοσκοπήσεις για τη σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης για διάφορα θέματα, λήψη αποφάσεων, λειτουργία του κράτους στις σχέσεις του με τον πολίτη, όπως είναι η ενημέρωσή του για αλλαγές στη νομοθεσία, για υποχρεώσεις και δικαιώματα που έχει, η διαφάνεια στον διορισμό κρατικών λειτουργών με αξιοκρατικά κριτήρια, η έκδοση επίσημων εγγράφων, η διευκόλυνσή του στη διεκπεραίωση υποθέσεών του και γενικά τα ζητήματα διακυβέρνησης. Η διαδικαστική λειτουργία της δημοκρατίας είναι σημαντική, ειδικά στις σύγχρονες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, διότι σχετίζεται με τη συμμετοχή του πολίτη, με την έκφραση της βούλησής του, με την αμεσότητα της έκφρασής του, με τον σεβασμό και την άσκηση των δικαιωμάτων του, με το αδιάβλητο της λαϊκής ετυμηγορίας. Η διεξαγωγή των διαδικασιών αυτών με τη χρήση της πληροφορικής ορίζει το περιεχόμενο της «ηλεκτρονικής δημοκρατίας».
Συνοψίζοντας, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι με τη χρήση της τεχνολογίας μπορούν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις για την προσαρμογή του δημοκρατικού πολιτεύματος στις συνθήκες της σύγχρονης ζωής, να εμπλουτιστεί και να αναζωογονηθεί η δημοκρατία έχοντας πάντα ως επίκεντρο τον πολίτη. Ο εκδημοκρατισμός της γνώσης, καθώς αυτή γίνεται κτήμα όλο και περισσότερων ανθρώπων, και οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες για τη συμμετοχή του πολίτη στις δημοκρατικές διαδικασίες οδηγούν σε καλύτερη δημοκρατία.
Η επίδραση του ChatGPT στον λόγο μας
Το ChatGPT (Generative Pre-trained Transformer – Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος Μετασχηματιστής) είναι εφαρμογή που δίνει στο ευρύ κοινό μια πρώτη γεύση –γλυκόπικρη– των εκπληκτικών δυνατοτήτων που φέρνει στη ζωή μας η Τεχνητή Νοημοσύνη. Πρόκειται για ένα καινοτόμο εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που παράγει κείμενο το οποίο φαίνεται να έχει γραφτεί από ανθρώπινο μυαλό και χέρι. Κυκλοφόρησε από την OpenAI τον Νοέμβριο 2022.
Το ChatGPT είναι μια έξυπνη τεχνολογία που συνομιλεί με τον χρήστη της. Τη ρωτάμε κάτι και μας απαντάει, θέλουμε να αναλύσει κάτι και το αναλύει, ζητάμε διευκρινίσεις και μας τις δίνει. Θέλουμε να γράψει ένα γλωσσικό κείμενο στη γλώσσα που μιλάμε και μας το γράφει, είτε πρόκειται για άρθρο είτε για έκθεση είτε για σχολική εργασία είτε για περίληψη είτε για ακαδημαϊκό κείμενο είτε ακόμα και για ποίημα! Σαν να έχει γραφτεί από άνθρωπο!
Για να αντιληφθούμε ποιες συνέπειες μπορεί να έχει αυτό στον λόγο μας, πρέπει να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί, τη διαδικασία παραγωγής λόγου και τις δυνατότητές του. Σε γενικές απλουστευμένες γραμμές, το ChatGPT έχει εκπαιδευτεί να διαχειρίζεται έναν τεράστιο όγκο αποθηκευμένων δεδομένων κειμένου και υπολογιστικών τεχνικών για να κάνει προβλέψεις και να παράγει, με ευελιξία, κείμενα. Το ChatGPT συγκεντρώνει όλα τα δεδομένα που υπάρχουν στο ίντερνετ: από άρθρα, βιβλία, αναρτήσεις, απ’ ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει στον κυβερνοχώρο. Η τεχνολογία του χρησιμοποιεί έναν αλγόριθμο που μετασχηματίζει, μετατρέπει τα δεδομένα που έχει συλλέξει σε λέξεις της ανθρώπινης γλώσσας. Δεν περιορίζεται μόνο στην αναμάσηση των πληροφοριών που έχει μάθει αλλά κατανοεί το πλαίσιο, τις εντολές, τη γραμματική δομή, τους ιδιωματισμούς ακόμη και τις πολιτισμικές αναφορές. «Αυτό, όμως, που το κάνει ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι πως παράγει απαντήσεις προβλέποντας τη συνέχεια σε μια ακολουθία λέξεων, όπως και οι άνθρωποι όταν προβλέπουν το τέλος μιας πρότασης κατά την ακρόαση ή την ανάγνωση. Ζυγίζοντας δισεκατομμύρια πιθανούς συνδυασμούς λέξεων και προβλέποντας τη συνέχεια δημιουργεί ένα κείμενο εμβέλειας από μία μόνο πρόταση, μια παράγραφο μέχρι και ολόκληρο βιβλίο.» (https://blog.thinktank.gr/chat-gpt-ti-einai/).
Το ChatGPT παράγει κείμενα σύμφωνα με ό,τι ως τώρα έχει γραφτεί, σύμφωνα με τα δεδομένα και σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο έχει γίνει η προσέγγιση, η ανάλυση και η αξιολόγηση των δεδομένων πληροφοριών μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Τα κείμενα αυτά είναι μεταγραφή, μετασχηματισμός αυτών που ήδη υπάρχουν, είναι παράθεση, «συναρμολόγηση» πληροφοριών που προκρίνονται από τον τεράστιο όγκο δεδομένων σύμφωνα με τα «κριτήρια», με τα οποία έχουν εκπαιδευτεί οι υπολογιστικές μηχανές αναζήτησης των σχετικών πληροφοριών και τα γλωσσικά μοντέλα που εφαρμόζονται. Λείπει, επομένως, από τα κείμενα αυτά η καινοτόμα, η πρωτότυπη, η εμπνευσμένη πνευματική και γλωσσική δημιουργία. Είναι, μάλιστα, πιθανό να αναπαράγονται σε αυτά ανακριβείς πληροφορίες, λάθη ακόμα και στερεοτυπικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις.
Το ChatGPT μιμούμενο γλωσσικά μοτίβα επαναλαμβάνει στερεοτυπικά λέξεις και φράσεις. Αυτή η στερεοτυπία στερεί από τον λόγο την εκφραστική ποικιλία και την πρωτοτυπία και οδηγεί στη γλωσσική ομοιομορφία και στην τυποποίηση. Αποφεύγοντας ό,τι ξεπερνάει τους συνηθισμένους τρόπους έκφρασης, στρογγυλεύει προς τα κάτω τις απαιτήσεις του στοχαστικού λόγου. Διαμορφώνει ένα απρόσωπο –που δεν έχει, δηλαδή, προσωπικό χαρακτήρα– απλό και τυποποιημένο ύφος λόγου. Χαρακτηριστικά στοιχεία που διακρίνουν αυτό το ύφος λόγου είναι η χρήση συνηθισμένων λέξεων, που χρησιμοποιούνται κυρίως στον προφορικό λόγο, η χρήση ενεργητικής σύνταξης, οι ανούσιες επαναλήψεις και γενικά η περίσσεια λόγου, η έλλειψη ακριβολογίας, ειδικά στις λεπτές σημασιολογικές αποχρώσεις, στις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε συνώνυμες λέξεις, και κατά συνέπεια οι ασάφειες, το αράδιασμα λέξεων και η δημιουργία λεκτικών συνόλων, τα οποία είναι συχνά γλωσσικά ασύμβατα, και οι ασυνταξίες.
Η γραμμική δομή των κειμένων αυτών είναι χαλαρή, ακόμα και αποσπασματική. Αυτό οφείλεται στην απουσία συλλογισμών και στην έλλειψη συνεκτικότητας (αλληλουχίας). Η χρήση διαρθρωτικών λέξεων και φράσεων, που συνήθως δηλώνουν προσθήκη πληροφοριών, δεν καλύπτει την αδυναμία αυτή.
Στον βαθμό που γίνεται χρήση κειμένων GPT και αναπαραγωγή τους και ανάλογα με το γλωσσικό κριτήριο που διαθέτει κάθε χρήστης τους, τα κείμενα αυτά επηρεάζουν και θα επηρεάζουν –ακόμα είμαστε μάλλον στην αρχή– όλο και πιο πολύ τον επικοινωνιακό λόγο, δηλαδή τις δομές και τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιούνται για να υπηρετηθούν οι ανάγκες της επικοινωνίας μας. Εντούτοις, «τα γλωσσικά μοντέλα στερούνται πολύ σημαντικών ικανοτήτων της ανθρώπινης νοημοσύνης. Ο άνθρωπος δεν κινδυνεύει από τα μοντέλα αυτά. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι να πάρουμε στα σοβαρά τον ρόλο τους –πολύ περισσότερο από ό,τι αναλογεί σ’ ένα εργαλείο– και να αρχίσουμε να πιστεύουμε και να υιοθετούμε άκριτα τα αφηγήματα που τα μοντέλα αυτά παράγουν. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι να αφήσουμε τα παιδιά μας να αφεθούν στις ευκολίες που παρέχει ένα εργαλείο και πολύ περισσότερο να του αποδώσουν, ασύνειδα, ιδιότητες αυθεντίας.» (Σέργιος Θεοδωρίδης, https://www.athensvoice.gr/life/tehnologia-epistimi/844314/gpt-kai-noimosuni-kinduneuei-o-anthropos-apo-ta-glossika-modela/).
Το ChatGPT είναι τεχνολογικό επίτευγμα. Κάνει λάθη, όπως κάνει λάθη και ο άνθρωπος. Δεν έχει, βέβαια, τις ατέλειες της χειροποίητης δημιουργίας, έχει τα ελαττώματα του βιομηχανικού προϊόντος. Δεν φτάνει την εμπνευσμένη δημιουργικότητα του ανθρώπου και ίσως δεν θα τη φτάσει ποτέ. Μπορεί, ωστόσο, να γίνει πολύτιμος βοηθός του ανθρώπου στις πνευματικές ενασχολήσεις του. Αρκεί να ξέρει να το χρησιμοποιεί.
Σπυρίδων Κ. Κούτρας
Από το υπό συγγραφή νέο μου βιβλίο.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου