Πρόθεση του συγγραφέα και τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου

Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,

Αγαπητοί/-ές μαθητές/-τριες,

 

σας ευχόμαστε καλή σχολική χρονιά και επιτυχία στις επιδιώξεις σας.

Θα συνεχίσουμε και φέτος την ανάρτηση δημοσιευμένων, αλλά και πρωτότυπων κειμένων μας σχετικών με τη Νεοελληνική Γλώσσα και τη Λογοτεχνία για όλες τις τάξεις του Λυκείου και τις Πανελλαδικές.

Σπυρίδων Κ. Κούτρας και Υπαπαντή Η. Ζουρούδη

 

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Παράδειγμα

 

Κείμενο

 

Διά Βίου Μάθηση: Η εκπαίδευση του μέλλοντος

 

Τα τελευταία χρόνια ακούγεται όλο και περισσότερο ο όρος «Διά Βίου Μάθηση». Έμμεσα ή άμεσα κάθε άνθρωπος έχει νιώσει σε κάποια στιγμή της ζωής του την ανάγκη να ανανεώσει τις υπάρχουσες γνώσεις του ή και να τις επεκτείνει σε κάποιο νέο αντικείμενο. Τι είναι όμως ακριβώς αυτή η νέα τάση, με τον πομπώδη τίτλο «Διά Βίου»;

Καταρχάς, ο τίτλος «Διά Βίου Μάθηση» σαφέστατα υπονοεί πως η διαδικασία της μάθησης δεν σταματά σε κάποιο ηλικιακό επίπεδο – όπως συνήθως συνέβαινε μέχρι και πριν μερικά χρόνια –, αλλά συνεχίζεται σε όλα τα ηλικιακά στρώματα. Αυτό σημαίνει πως ένας άνθρωπος που έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του και βγαίνει στην αγορά εργασίας δεν αποκόπτεται αυτόματα και από την αλυσίδα της μάθησης. Επιπλέον, η έννοια της μάθησης δεν ταυτίζεται μόνο με την κλασική εικόνα της εκπαίδευσης που συνήθως έχουμε – δηλαδή τη διαβαθμισμένη κλίμακα της Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης –, αλλά περιλαμβάνει πλέον και νέους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που διοργανώνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια ποικίλων θεμάτων.

Η χρησιμότητα λοιπόν της Διά Βίου Μάθησης για τον σύγχρονο άνθρωπο μπορεί να αναλυθεί σε δύο τομείς. Ο πρώτος τομέας είναι της επαγγελματικής πορείας του και ο δεύτερος τομέας είναι της προσωπικής του ανάπτυξης. Πολλές φορές, βέβαια, αυτοί οι δυο τομείς αλληλεπιδρούν και συνυπάρχουν κατά τη διάρκεια της μάθησης, αλλά για λόγους κατανόησης θα τους αναλύσουμε ξεχωριστά.

Όσον αφορά στον τομέα της επαγγελματικής πορείας, είναι φανερό πως η απόφαση ενός ατόμου να επανέλθει στις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όταν η ηλικία του απέχει αρκετά από την ηλικία αποχώρησης από τη διαβαθμισμένη εκπαίδευση, έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με την ανάγκη του να εργαστεί. Η ανάγκη αυτή μπορεί να εμφανίζεται είτε για πρώτη φορά, όπως, για παράδειγμα, οι γυναίκες που παντρεύτηκαν και τεκνοποίησαν σε νεαρή ηλικία και βγαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας χωρίς εξειδίκευση, είτε να πρόκειται για ανεύρεση εργασίας με ευνοϊκότερες συνθήκες, όπως, για παράδειγμα, ένας εργάτης της οικοδομής που επιθυμεί να κάνει πλέον δουλειά γραφείου. Σε κάθε περίπτωση, το έναυσμα της εργασιακής αποκατάστασης είναι αρκετά δυνατό, ώστε να ωθήσει κάποιον να κάτσει ξανά «στα θρανία» και να αποκτήσει νέες γνώσεις και δεξιότητες.

Στον ίδιο τομέα θα πρέπει όμως να συμπεριλάβουμε και τις περιπτώσεις εργαζομένων που, είτε κατόπιν προσωπικής βούλησης είτε με παραίνεση της εταιρείας όπου εργάζονται, προχωρούν συστηματικά στην παρακολούθηση σεμιναρίων και ανάλογων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Σε αυτή την περίπτωση, ο εργαζόμενος αποκτά νέες δεξιότητες (εκτός από γνώσεις) και επιπλέον συγχρονίζεται με τις τελευταίες εξελίξεις στο εργασιακό του αντικείμενο. Έτσι, γίνεται ο ίδιος πιο αποδοτικός για την εταιρεία του και ισχυροποιεί την εργασιακή του θέση.

Αναφορικά με τον δεύτερο τομέα, αυτόν της προσωπικής ανάπτυξης, ουσιαστικά περιλαμβάνει τις περιπτώσεις εκείνες όπου το άτομο αναζητά μέσα από τη μάθηση να γνωρίσει αντικείμενα τα οποία ενδιαφέρουν αποκλειστικά το ίδιο και δεν έχουν να κάνουν με την εργασιακή του καθημερινότητα. Για παράδειγμα, η εκμάθηση φωτογραφίας ή κατασκευής κοσμήματος πολλές φορές ξεκινάει απλώς ως δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου (χόμπι). Εδώ το άτομο ωθείται προς την αναζήτηση της νέας γνώσης λόγω των προσωπικών του τάσεων και κλίσεων. Παρ’ όλα αυτά η αξία της μάθησης δεν υποτιμάται σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση, αυτή δηλαδή της επαγγελματικής εξέλιξης. Ίσα ίσα, πολλές φορές το άτομο καταλήγει στον συγκερασμό των δύο τομέων. Δηλαδή να συμβαίνει τελικά το χόμπι να εξελίσσεται σε μια νέα και κερδοφόρα επαγγελματική δραστηριότητα για τον μαθητευόμενο.

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να τονίσω για άλλη μια φορά πως η μεγάλη σπουδαιότητα της «Διά Βίου Μάθησης» έχει μόλις αρχίσει να γίνεται αντιληπτή. Οι νέες κοινωνίες, προς τις οποίες οδεύουμε πλέον, θα διευκολύνουν τους πολίτες – και ενδεχομένως και να απαιτούν από αυτούς – να προσαρμόζονται συνεχώς σε νέα εργασιακά δεδομένα. Η αναζήτηση εργασίας πλέον δεν θα γίνεται μόνο με τα εφόδια της τυπικής εκπαίδευσης (σχολείο – πανεπιστήμιο) αλλά θα στηρίζεται και θα εδραιώνεται και με τη βοήθεια των φορέων τής μη τυπικής εκπαίδευσης, μέσω δηλαδή της «Διά Βίου Μάθησης».

 

Αγγελική Δαρσινού, semifind.gr, 11.1.2019

 

Θέματα

 

1.   Νομίζετε ότι ο τίτλος του παραπάνω κειμένου αποδίδει το περιεχόμενό του;

2.   Να γράψετε δύο τίτλους που να αποδίδουν το περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου, έναν με κυριολεκτική και έναν με μεταφορική χρήση της γλώσσας.

3.   Ποιος είναι ο ρόλος του προλόγου του παραπάνω κειμένου σε σχέση με το περιεχόμενο και την οργάνωση του συνόλου του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

4.   Ποιος είναι ο δομικός ρόλος της τρίτης (3^ης) παραγράφου του παραπάνω κειμένου («Η χρησιμότητα λοιπόν … αναλύσουμε ξεχωριστά»);

5.   Ποιος είναι ο ρόλος της τελευταίας παραγράφου του παραπάνω κειμένου σε σχέση με το περιεχόμενο και την οργάνωση του συνόλου του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

 

Απαντήσεις

 

1.   Στον τίτλο του κειμένου αναφέρεται ο όρος «Διά Βίου Μάθηση» η οποία χαρακτηρίζεται/σχολιάζεται ως «Η εκπαίδευση του μέλλοντος». Ο όρος διακρίνεται από το σχόλιο με τη διπλή (άνω και κάτω) τελεία. Ο τίτλος αποδίδει το περιεχόμενο του κειμένου, καθώς αυτά τα δύο στοιχεία του τίτλου αποτελούν τους άξονες ανάπτυξης του κειμένου. Συγκεκριμένα, στο κείμενο γίνεται αναφορά στη Διά Βίου Μάθηση («ο τίτλος “Διά Βίου Μάθηση” σαφέστατα υπονοεί πως...») και στη χρησιμότητά της («Η χρησιμότητα λοιπόν της Διά Βίου Μάθησης για τον σύγχρονο άνθρωπο μπορεί να αναλυθεί σε δύο τομείς»). Ο χαρακτηρισμός της ως «Η εκπαίδευση του μέλλοντος» αποδίδεται με αναφορές όπως «να κάτσει ξανά “στα θρανία” και να αποκτήσει νέες γνώσεις και δεξιότητες», «προχωρούν συστηματικά στην παρακολούθηση σεμιναρίων και ανάλογων εκπαιδευτικών προγραμμάτων» και με όσα αναφέρονται στον επίλογο και μάλιστα σε χρόνο μέλλοντα: «δεν θα γίνεται μόνο με τα εφόδια της τυπικής εκπαίδευσης (σχολείο – πανεπιστήμιο) αλλά θα στηρίζεται και θα εδραιώνεται και με τη βοήθεια των φορέων τής μη τυπικής εκπαίδευσης, μέσω δηλαδή της “Διά Βίου Μάθησης”».

2.   Τίτλος με κυριολεκτική χρήση της γλώσσας: Η αναγκαιότητα της Διά Βίου Μάθησης

Τίτλος με μεταφορική χρήση της γλώσσας: Για πάντα στα θρανία…

3.    Ο πρόλογος με απλό, σαφή και συγκεκριμένο και περιεκτικό τρόπο εισάγει τον αναγνώστη στο θέμα του κειμένου, δηλαδή στη σημασία της Διά Βίου Μάθησης. Ο καταρχήν προσδιορισμός της Διά Βίου Μάθησης ως ανάγκης του ανθρώπου να ανανεώσει ή να επεκτείνει τις υπάρχουσες γνώσεις του «Έμμεσα ή άμεσα κάθε άνθρωπος … σε κάποιο νέο αντικείμενο» αναπτύσσεται αναλυτικά και τεκμηριωμένα στο υπόλοιπο κείμενο. Το στοιχείο αυτό δείχνει πόσο λειτουργικά δεμένος είναι ο πρόλογος με το υπόλοιπο κείμενο. Επίσης, με το ερώτημα που διατυπώνεται στο τέλος του προλόγου «Τι είναι όμως ακριβώς αυτή η νέα τάση, με τον πομπώδη τίτλο “Διά Βίου”;» και με τη φράση «πομπώδη τίτλο» προετοιμάζεται η μετάβαση στο κύριο μέρος με τρόπο που προβληματίζει τον αναγνώστη, προσελκύει την προσοχή του και προκαλεί το ενδιαφέρον του να διαβάσει τη συνέχεια του κειμένου.

4.   Ο δομικός ρόλος της παραγράφου αυτής είναι μεταβατικός. Γίνεται μετάβαση από την προηγούμενη θεματική ενότητα του κειμένου, που αναφέρεται στο νόημα της Διά Βίου μάθησης, στην επόμενη, που αναφέρεται στη χρησιμότητά της στον σύγχρονο άνθρωπο, στην επαγγελματική του πορεία και στην προσωπική του ανάπτυξη. Εισάγει σε αυτή και προοικονομεί, σύμφωνα με τη διαίρεση της χρησιμότητας της Διά Βίου Μάθησης σε δύο τομείς, τη δομή της σε δύο υποενότητες: «Όσον αφορά στον τομέα της επαγγελματικής πορείας…» (1η υποενότητα) και «Αναφορικά με τον δεύτερο τομέα, αυτόν της προσωπικής ανάπτυξης…» (2η υποενότητα).

5.   Η τελευταία παράγραφος είναι ο επίλογος του κειμένου. Σε αυτόν συνοψίζονται με εμφατικό τρόπο «να τονίσω για άλλη μια φορά» όσα έχουν αναπτυχθεί προηγουμένως για τη σημασία της Διά Βίου Μάθησης «η μεγάλη σπουδαιότητα της “Διά Βίου Μάθησης”». Συμπληρώνεται, μάλιστα, ότι λόγω της αξίας της γίνεται επιτακτική ανάγκη «και ενδεχομένως και να απαιτούν από αυτούς» για τους πολίτες η «Διά Βίου Μάθηση» και η παροχή της και από τους φορείς της μη τυπικής εκπαίδευσης «και με τη βοήθεια των φορέων τής μη τυπικής εκπαίδευσης».

 

 

Άσκηση

 

Κείμενο

 

Γιατί δεν γελάμε λοιπόν;

 

Το γέλιο είναι μια κατεξοχήν συλλογική εμπειρία. Σπανίως γελάμε μόνοι μας. Ωστόσο, μολονότι ο ρόλος του γέλιου έχει μελετηθεί ήδη από την αρχαιότητα, μόλις τις τελευταίες δεκαετίες οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν αρχίσει να αξιολογούν πραγματικά την «θεραπευτική επίδραση» που μπορεί να έχει το γέλιο όχι μόνο στην ψυχοδιανοητική υγεία του ατόμου αλλά και στις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις.

Το γέλιο δεν είναι μόνο ένας μηχανισμός εκτόνωσης και θεραπείας της ψυχοσωματικής έντασης, είναι και μηχανισμός ενίσχυσης και σύσφιξης των διαπροσωπικών σχέσεων και των κοινωνικών δεσμών. Σύμφωνα με τους ανθρωπολόγους, μολονότι όταν γελάμε σε βάρος κάποιου, το γέλιο μπορεί να γίνει μέσο επίδειξης εξουσίας και επιβολής, όταν γελάμε μαζί με κάποιον άλλο άνθρωπο, το γέλιο γίνεται μέσο να μοιραστούμε μια κοινή εμπειρία ανακούφισης που συνήθως σχετίζεται με την απομάκρυνση από κάποιον (πραγματικό ή φανταστικό) κίνδυνο. Το γέλιο μάς κάνει να νιώθουμε καλά, γιατί εξουδετερώνει επώδυνα συναισθήματα όπως φόβο, θυμό, ανία, απελευθερώνοντάς τα. Αυτή η απελευθέρωση μπορεί να παρεμποδίσει ή και να σταματήσει τις αψιμαχίες, να εξομαλύνει τις εντάσεις και να μας βοηθήσει να δούμε και να κατανοήσουμε την οπτική γωνία των άλλων ανθρώπων. Σε πολλές κοινωνίες, μάλιστα, υπάρχουν στην παράδοσή τους ειδικές τελετουργίες γέλιου με στόχο την διαχείριση προβλημάτων στις σχέσεις και την σύσφιξη των ομαδικών και κοινωνικών δεσμών.

Γιατί δεν γελάμε λοιπόν; Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι όσο μεγαλώνουν γελούν όλο και λιγότερο και αντιμετωπίζουν με αμηχανία, επιφύλαξη ακόμα και οργή τυχόν προτροπές να αξιοποιήσουν τις «θεραπευτικές ιδιότητες του γέλιου» ή με άλλα λόγια να «αφήσουν έστω και για λίγο» την σοβαρή αντιμετώπιση των προβλημάτων τους; 

Η απάντηση είναι ότι όποιος γελάει πολύ και εύκολα μπορεί να θεωρηθεί «μη-σοβαρός». Ένα από τα πρώτα πράγματα που «κόβονται» στο σχολείο είναι τα γέλια. Μεγαλώνουμε κυνηγημένοι από την απειλή ότι θα φανούμε γελοίοι και ελαφρόμυαλοι. Ενηλικιωνόμαστε και μας έχει γίνει κυριολεκτικά πλύση εγκεφάλου ότι για να μας πάρουν οι άλλοι σοβαρά πρέπει να δείχνουμε σοβαροί. Για να παραμείνουμε σοβαροί πρέπει «να έχουμε τον έλεγχο» των συναισθηματικών εκδηλώσεων και της συμπεριφοράς μας.

Αυτή η προσπάθεια διατήρησης του ελέγχου ενισχύει τον ανταγωνισμό και την καχυποψία και τελικά μας οδηγεί σταδιακά στην αποξένωση από τον εαυτό μας και τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διακρίνουμε το σημαντικό από το ασήμαντο χωρίς να χάσουμε την ικανότητά μας να παίρνουμε τα πράγματα και με παιχνιδιάρικο τρόπο. To να είμαστε πάντα «σοβαροί» σε σχέση με σημαντικά πράγματα μπορεί να μας εγκλωβίσει μέσα στον πόνο. 

Μπορεί το γέλιο να μην είναι πανάκεια, να μην λύνει όλα τα προβλήματα, να μην αλλάζει και να μην εξαφανίζει τα δύσκολα πραγματικά γεγονότα που συναντάμε στη ζωή. Όμως αν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να μην χάνει την παιγνιώδη διάθεση – ακόμα και μπροστά σε πραγματικά μεγάλες δυσκολίες και απώλειες – στην πραγματικότητα του επιτρέπουμε να μένει συνδεδεμένος με την χαρά και το νόημα της ζωής.

 

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί διασκευή άρθρου που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο http://www. exelixi-psychotherapy.gr.

 

 

Θέματα

 

1.  Ποια μορφή έχει ο τίτλος του παραπάνω κειμένου και ποιος είναι ο επικοινωνιακός του ρόλος;

2.  Να γράψετε δύο τίτλους που να αποδίδουν το περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου, έναν με κυριολεκτική και έναν με μεταφορική χρήση της γλώσσας.

3.  Χαρακτηριστικά του καλού προλόγου είναι να προϊδεάζει τον αναγνώστη για το θέμα που θα αναπτύξει ο/η συγγραφέας και να προετοιμάζει τη μετάβαση, με αλληλουχία και συνοχή, στο κύριο μέρος. Νομίζετε ότι ο πρόλογος του παραπάνω κειμένου έχει αυτά τα δύο χαρακτηριστικά; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 

4.  Ποιος είναι ο δομικός ρόλος της τρίτης (3ης) παραγράφου του κειμένου («Γιατί δεν γελάμε λοιπόν; … των προβλημάτων τους»);

5.  Να χωρίσετε το παραπάνω κείμενο σε νοηματικές/θεματικές ενότητες και να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για την καθεμιά.

6.  Ποιος είναι ο ρόλος της τελευταίας παραγράφου του παραπάνω κειμένου σε σχέση με το περιεχόμενο και την οργάνωση του συνόλου του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Τα κείμενα των παραδειγμάτων και των ασκήσεων, τα θέματα και οι απαντήσεις τους περιέχονται στο υπό έκδοση βιβλίο των Σπυρίδωνος Κ. Κούτρα και της Υπαπαντής Η. Ζουρούδη με τίτλο: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γράψ' το έτσι!, Για όλες τις τάξεις του Λυκείου και τις Πανελλαδικές